- वि.सं २o८१ भदौ २२ शनिबार
पछिल्लो समयमा बढ्दै गएको आधुनिकीकरणले दार्चुलामा आरन पेसा लोप हुँदै गएको छ। विगत केही वर्षमा हँसिया, कुटो, कोदालो, बन्चरोलगायत घरेलु औजार निर्माण गर्ने आरन समयानुसार आधुनिक र व्यावसायिक बनाउन नसक्दा हराउन थालेको छ।
शैल्यशिखर नगरपालिका–६ का पदमे लुहार युवापुस्ताले आरन पेसा गरेर जीविकोपार्जन गर्न मुस्किल भएको बताउँछन्। ‘यसबाट आयआर्जन खासै छैन,’ उनले भने, ‘यो पेसा गरेर परिवार पाल्न धौधौ परेपछि यसप्रति युवापुस्ताको आकर्षण छैन।’
दिनरात काम गरे पनि आरन पेसा गर्नेले उचित पारिश्रमिक पाउँदैनन्। उनीहरूलाई स्थानीय सरकारको पनि कुनै सहयोग छैन। ‘सरकारले आधुनिक आरन उपलब्ध गराएको भए सहज हुने थियो,’ लुहार भन्छन्। नयाँ पुस्ताले चासो नदिँदा आरन पेसा हराउँदै गएको स्थनीय तेजुवा लुहारले भने। राज्यले अन्य पेसा व्यवसायीलाई जस्तै आरन पेसा गर्नेलाई पनि सहयोग र आवश्यक व्यवस्था मिलाइदिए यस पेसामा अडिइरहन सहयोग पुग्ने उनकाे भनाइ छ।
पर्याप्त आम्दानी नहुने र झन्झटिलो हुने हुँदा युवाले आरन पेसा छाड्दै गएको मालिकार्जुन गाउँपालिका–३ का फगिर टमाटा बताउँछन्। पछिल्लो समय युवाहरू परम्परागत पेसाभन्दा पनि वैदेशिक रोजगारीका लागि बढी आकर्षित बन्न थालेको उनकाे भनाइ छ। दिनभर फलाम पिटेर सामग्री निर्माण गरेअनुसारको ज्याला नपाउने हुँदा आरन पेसा लोप हुन थालेको टमाटा बताउनुहुन्छ। औजार बनाएबापत थोरै अन्नको भरमा वर्षभरि औजार मर्मत र निर्माण गर्नुपर्ने अवस्था अहिले पनि कायम रहेको उनकाे भनाइ छ।
आरन पेसा व्यावसायिक बन्न नसक्नु, पेसालाई सम्मान हुने वातावरण नहुनु तथा सरकारले सहयोग नगर्नुजस्ता कारणले यो पेसा ओझेलमा परेको हो। विभिन्न किसिमका औजार उत्पादन गरे पनि बजारको समस्या भएको स्थानीय गोकर्ण लोहारको भनाइ छ। गाउँगाउँ पुगेर बिक्री गरे पनि परिश्रम गरेअनुसारको पैसा नउठ्ने उनी बताउँछन्।
सोह्र वर्षको उमेरदेखि आरन पेसा सम्हाल्दै आउनुभएका लोहार ७५ वर्ष हुँदासम्म यही पेसामा सक्रिय छन्। परम्परागत रूपमा गर्दै आएको आरन पेसाबाट परिवारको खर्च धान्न समस्या भएको उनकाे भनाइ छ। यो पेसामा आफ्नो भविष्य खोजी रहेका युवाहरूका लागि आधुनिक मेसिन र बजारीकरणमा स्थानीय सरकारले ध्यान दिनुपर्ने लोहारको माग छ।
समाजले हेर्न दृष्टिकोण र पेसाको सम्मान नहुँदा युवामा परम्परागत पेसाप्रति आकर्षण घट्न थालेको छ। युवाहरू पुरानो पेसाभन्दा अरू नै व्यवसाय गर्न र विदेश जान मन पराउन थालेपछि परम्परागत आरन पेसा लोप हुने अवस्थामा पुगेको छ।
