भूमिगत स्रोतबाटै दैनिक थप एक करोड लिटर पानी उत्पादन गरिने

काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयुकेएल)ले दैनिक एक करोड लिटर पानी थप वितरण गर्न अध्ययन थालेको छ । त्यसका लागि उपत्यकाको विभिन्न ठाउँमा अध्ययन भइरहेको केयुकेएलले जनाएको छ । गत १ असार र १५ साउनमा मेलम्ची नदीमा बाढी आएपछि मेलम्ची खानेपानी आयोजनामा पुगेको क्षतिका कारण १७ करोड लिटर पानी काठमाडौं उपत्यका आउन सकेको छैन । जसकारण केयुकेएलले जति पानी वितरण गर्छ, त्यसकै भरमा उपत्यकाबासीले आफ्नो दैनिकी चलाउनुपरेको छ । यसले गर्दा ट्यांकर व्यवसायीले आफ्नो व्यवसाय बढाउने अवसर पाएका छन् । यसैलाई मध्यनजर गर्दै केयुकेएलले थप एक करोड लिटर पानी वितरणका लागि अध्ययन थालेको हो ।

‘हाल मेलम्ची खानेपानी आयोजनामा पुगेको क्षतिका कारण उपत्यकामा देखिएको पानीको संकट कम गर्न दैनिक एक करोड लिटर पानी बढाउने भएका हौँ । यसका लागि उपत्यकाको विभिन्न ठाउँमा अध्ययन भइरहेको छ,’ केयुकेएलका प्रवक्ता प्रकाशकुमार राईले भने । उनका अनुसार केयुकेएलले भूमिगत पानीका स्रोतहरू जस्तैः बोरिङ, ट्युबेलबाट पानी ल्याउन अध्ययन थालेको हो । ‘केही दिनदेखि हामी भूमिगत पानीका स्रोतहरू खोजिरहेका छौँ । भूमिगत पानीबाहेक अन्य स्रोत पनि हुन सक्छन् कि भनेर अध्ययन पनि भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘स्रोत भेटिएर मात्र पनि हुँदैन, साइट क्लियरेन्सको कुरा पनि आउँछ । यदि त्यस्तो भएमा तत्कालै खपत गर्छौँ ।’ केयुकेएलले उपत्यकाभित्रका १० ठाउँमा ट्युबेल खन्ने भएको छ । 

 दैनिक १४ करोड लिटर पानी वितरण
मेलम्ची खानेपानी आयोजनालाई ०७९ वैशाखको भाका थमाएसँगै केयुकेएल हाल पानी वितरणका लागि परम्परागत स्रोतमै फर्केको छ । केयुकेएलका अनुसार हाल उपत्यकामा दैनिक करिब १४ करोड लिटर पानी वितरण भइरहेको छ । साताको एक वा दुई साताको एकदिन गरेर पानी वितरण हुने गरेको केयुकेएलले जनाएको छ । ‘मेलम्ची रोकिएसँगै परम्परागत स्रोतबाटै पानी वितरण गर्न थालेका छौँ,’ केयुकेएलका प्रवक्ता राईले भने, ‘अहिले हामीले कतै चार दिनमा एकपटक, कतै ६/७ दिन ललितपुरको सैँबुबाट पानी वितरण गरिरहेका छौँ ।’

केयुकेएलले हप्ता, दुई हप्ता लगाएर दैनिक १४ करोड लिटर पानी वितरण गरिरहेको छ । तर, काठमाडौं उपत्यकामा हाल खानेपानीको दैनिक माग ४३ करोड लिटर छ । केयुकेएलले वर्षायाममा जम्मा १६ करोड लिटर वितरण गर्दै आएको छ । अझ, सुख्खा मौसममा जम्मा १० करोड लिटर मात्रै आपूर्ति हुनेछ । ‘हामीले अहिले दैनिक करिब १४ करोड लिटर पानी वितरण गरिरहेका छौँ । अब सुख्खायाम बढ्दै गएपछि दैनिक १० देखि ११ लिटरमा झर्छ,’ प्रवक्ता राईले भने । 

बाढीले मेलम्ची खानेपानी आयोजनामा पुगेको क्षतिका कारण उपत्यकामा देखिएको पानीको संकट कम गर्न दैनिक एक करोड लिटर पानी बढाउने भएका हौँ । यसका लागि उपत्यकाका विभिन्न ठाउँमा अध्ययन भइरहेको छ । केही दिनदेखि हामी भूमिगत पानीका स्रोतहरू खोजिरहेका छौँ । भूमिगत पानीबाहेक अन्य स्रोत पनि हुन सक्छन् कि भनेर अध्ययन भइरहेको छ ।

 प्रकाशकुमार राई, प्रवक्ता, केयुकेएल

मेलम्चीबाट आएको पानी सुन्दरीजलका दुई प्रशोधन केन्द्रबाट साढे आठ करोड लिटरका दरले दैनिक १७ करोड लिटर पानी प्रणालीमा जोडिएको थियो । यसरी केयुकेएलको कुल आपूर्ति ३० करोड लिटर पुगेको थियो । तर, मेलम्चीमा आएको बाढीका कारण फेरि उपत्यकामा पानी विरतण १४ करोड लिटरमा झरेको छ ।
केयुकेएलले सुन्दरीजल, भक्तपुरको महादेव खोला, फर्पिङ, ललितपुरको चारघरे, मूलडोल, शिवपुरी, विष्णुमती, अल्ले, बोडे, भण्डारे, पाँचमाने, कीर्तिपुरको नौमुले, दूधपोखरी, सिम, जोहाहिटीलगायतका मुहानबाट पानी आपूर्ति गरिरहेको थियो । त्यस्तै, ट्युबबेलमार्फत भूमिगत पानी उत्पादन र ट्यांकरमार्फत वितरण गर्दै आएको छ । भूमिगत पानीको अत्यधिक दोहन भएकाले पानीको सतह पनि घट्दै गएको छ । 

 फस्टायो ट्यांकर व्यवसायीको व्यवसाय
मेलम्चीको पानी उपत्यका आउने समय धकेलिँदै जाँदा ट्यांकर व्यवसायीलाई भने फाइदा पुगेको छ । मेलम्चीको पानी आउने समय पर सर्दै जाँदा अहिले दैनिक सात करोड लिटर पानी बिक्री हुन थालेको खानेपानी स्रोत तथा ट्यांकर व्यवसायी संघका अध्यक्ष सुमन पाठकले बताए । ‘मेलम्चीको पानी नआउँदा हामीलाई भने फाइदा भएको छ । अहिले त व्यापार पनि सन्तोषजनक छ,’ उनले भने, ‘मेलम्ची आउँदा २५ प्रतिशत मात्र पानी बिक्री हुन्थ्यो । तर, अहिले त्यस्तो अवस्था छैन ।’
पाठकका अनुसार हाल दैनिक चारदेखि सात करोड लिटर पानी उनीहरूको ट्यांकरले खपत गर्ने गरेको छ । दूरी हेरेर व्यवसायीले पाँच हजार लिटर ट्यांकरको पानीको मूल्य १८ सयदेखि दुई हजार, सात हजार लिटरको २२ सयदेखि २५ सय र १२ हजार लिटर ट्यांकरको पानीको मूल्य ३५ सयदेखि चार हजार रुपैयाँ लिने गरेका छन् ।