वातावरण विभागका वातावरण निरीक्षक गोविन्द लामिछानेलाई ३ प्रश्न

अहिले उपत्यकाको वायु प्रदूषणको स्थिति कस्तो छ ? 
एक–दुई दिनयताको तथ्यांक हेर्दा अति अस्वस्थकर अवस्था छ । सामान्यतः शून्यदेखि ५० सम्मको अवस्थालाई राम्रो मानिन्छ । ५१ देखि १०० सम्मलाई मध्यम मानिन्छ । १०० भन्दा माथि पुगेपछि त्यसले स्ट्यान्डर्ड नाघेको मानिन्छ । १०० देखि १५० सम्मको अवस्था बिरामी, वृद्धवृद्धा, बालबालिकालगायत संवेदनशील वर्गका लागि बढी जोखिमयुक्त मानिन्छ । उनीहरूले बढी नै सावधानी अपनाउनुपर्छ । १५१ देखि २०० सम्म सबैका लागि अस्वस्थकर मानिन्छ भने २०० देखि ३०० सम्मको अवस्था अति अस्वस्थकर मानिन्छ । एक–दुई दिनयता काठमाडौंका कुनै कुनै स्टेसनको केही घण्टाको तथ्यांक हेर्दा ३०० नाघेको देखिन्छ । साँझ, बिहान र रातको चिसो समयमा प्रदूषण बढी छ । 

यसका मुख्य–मुख्य कारण के–के हुन् ? 
यसको मुख्य कारण त डढेलो नै हो । यतिखेर चितवनपूर्वका धेरै जंगलमा डढेलो फैलिएको छ । प्रायः १५० हाराहारीमा रहने काठमाडौंको प्रदूषण यति उच्च हुनुमा त्यही डढेलो, यहाँ चल्ने सवारी साधन, यहाँ सञ्चालित उद्योग आदि मुख्य कारण हुन् । तर, यो प्रदूषण काठमाडौंमा मात्र सीमित छैन । यो कालीगण्डकीदेखि पूर्व सबैतिर फैलिएको छ । हिउँदभरि पानी परेको छैन । पर्याप्त हावाहुरी पनि चलेको छैन । त्यसैले पनि प्रदूषणको अवस्था चर्किएको हो । 

यसबाट बच्न के उपाय गर्न सकिन्छ ?
यस्तो अवस्थामा सकभर काम नपरी घरबाहिर ननिस्किनु नै ठिक हुन्छ । निस्किनै परे राम्रो मास्क राम्ररी लगाएर मात्र निस्कनुपर्छ । कपडाको मास्कले प्रदूषण छेक्दैन । एन ९५ वा सर्जिकल मास्क प्रयोग गर्न सकिन्छ । फोहोर बाल्ने, बालीनालीका अवशेष सल्काउने, डढेलो लगाउनेजस्ता क्रियाकलाप गर्नु हुँदैन ।