फ्रान्समा दक्षिणपन्थी सरकार निर्माण सजिलो छैन 

नेसनल र्‍यालीको मत विश्वयुद्धपछि व्यवस्थापिका चुनावमा उग्र–दक्षिणपन्थी शक्तिले प्राप्त गरेको सबैभन्दा ठूलो मत हो

फ्रान्सेली व्यवस्थापिका चुनावको पहिलो चरणपछिको एक्जिट पोलले उग्र–दक्षिणपन्थी नेसनल र्‍याली पार्टी करिब ३४ प्रतिशत मतका साथ अगाडि रहेको संकेत गर्छ । न्यु पपुलर फ्रन्ट (उग्र–वामपन्थीदेखि मध्यम वामपन्थी दलको गठबन्धन) लगभग २८ प्रतिशत मतले दोस्रोमा छ र राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोँको मध्यपन्थी गठबन्धन करिब २० प्रतिशत मतसँगै तेस्रो स्थानमा छ । यो दोस्रो विश्वयुद्धपछि व्यवस्थापिका चुनावमा उग्र–दक्षिणपन्थी शक्तिले प्राप्त गरेको सबैभन्दा ठूलो मत हो । पहिलो चरणको निर्वाचनपछि नेसनल र्‍याली अगाडि भए पनि दोस्रो चरणको मतदानमा अधिकांश निर्वाचन क्षेत्रमा उग्र–दक्षिणपन्थी उम्मेदवारविरुद्ध एकताबद्ध मोर्चा गठन गर्न यो साता वामपन्थी, मध्यमपन्थी र मध्यम दक्षिणपन्थी राजनीतिक दलबीच गठबन्धन हुने सम्भावना छ ।

यसले नेसनल र्‍यालीकी नेतृ मरिन ले पेन र अध्यक्ष जोर्डन बर्डेलालाई आगामी आइतबार राष्ट्रिय सभामा पूर्ण बहुमतका लागि आवश्यक सिट सुरक्षित गर्न धेरै गाह्रो हुने सम्भावना देखिन्छ । यो दोस्रो र सबैभन्दा महत्वपूर्ण मध्यावधि चुनावको चरणले फ्रान्समा उग्र–दक्षिणपन्थी सरकार, कट्टर वामपन्थी सरकार, वा राजनीतिक परिदृश्यको दुवै छेउमा रहेका चरमपन्थी गुटविरुद्ध एकजुट भएको नरमपन्थीको सरकार बन्छ कि बन्दैन भनेर निर्धारण गर्नेछ । यद्यपि तेस्रो परिदृश्य अन्य दुईभन्दा बढी व्यावहारिक देखिन्छ, यसले अझै पनि राजनीतिक स्थिरताको प्रत्याभूति गर्न सक्दैन । विभिन्न गठबन्धनसँग फ्रान्समा स्थिर सरकारको बलियो रेकर्ड छैन ।

अब के हुन्छ ? : पहिलो चरणको निर्वाचनपछि नेसनल र्‍यालीले अग्रता लिए पनि आफ्नै बलमा सरकार बनाउन नसक्ने अवस्था देखिएको छ । कारण, आगामी दिनमा थप मतदातालाई आकर्षित गर्ने गरी र्‍यालीको क्षमता सीमित छ । विगतका चुनावले दोस्रो चरणमा उग्र–दक्षिणपन्थीका लागि बारम्बार असहज हुने गरेको देखिन्छ । ३० जुनमा फ्रान्सका ६७ प्रतिशत मतदाताले मात्र मतदान गरेका थिए । यद्यपि यो विगत दुई दशकमा व्यवस्थापिका चुनावको पहिलो चरणमा सबैभन्दा उच्च मतदानको हो, अर्थात् लाखौँ फ्रान्सेली जनताले अर्को आइतबार आफ्ना निर्वाचन क्षेत्रमा कुनै न कुनै ढंगले सन्तुलन निर्माण गर्न सक्नेछन् ।

दोस्रो विश्वयुद्धको फ्रान्सको दर्दनाक अनुभव र नाजीसँग फ्रान्सको उग्र–दक्षिणपन्थी विची सरकारको सहयोगलाई ध्यानमा राख्दै पहिलो चरणमा मतदान नगर्ने केही फ्रान्सेली जनता उग्र–दक्षिणपन्थीलाई जित्नबाट रोक्न अर्को आइतबार मतदान केन्द्रमा जान सक्छन् । आइतबार उग्र–दक्षिणपन्थीविरुद्ध प्रदर्शनका लागि लाखौँ मानिस बाहिर निस्किए, जसले मताधार अत्यधिक रूपमा परिचालित भएको देखाउँछ । थप महत्वपूर्ण कुरा के छ भने वामपन्थी, मध्यपन्थी र मध्यम दक्षिणपन्थी राजनीतिक दलले उग्र–दक्षिणपन्थी संसद्मा निर्वाचित हुनबाट स्थानीय तहमा गठबन्धन गर्ने प्रयास गर्नेछन् ।

यो काम यसरी हुनेछ । यदि कुनै पनि उम्मेदवारले चुनावमा आधाभन्दा बढी मत प्राप्त गर्न सकेन भने सबैभन्दा बढी मत प्राप्त गर्ने शीर्ष दुई उम्मेदवार दोस्रो चरणमा जानेछन् । यसबाहेक दर्ता भएका मतदाताको कम्तीमा १२.५ प्रतिशतबाट मत हासिल गरेका उम्मेदवार पनि दोस्रो चरणका लागि योग्य हुनेछन् । तसर्थ न्यु पपुलर फ्रन्ट गठबन्धन र म्याक्रोँको गठबन्धनका नेताले अब कुनै पनि प्रतिस्पर्धामा तेस्रो हुने आफ्ना उम्मेदवारलाई उम्मेदवारी फिर्ता लिन प्रोत्साहित गर्नेछन् । यो रणनीतिले आगामी चरणमा प्रभावकारी रूपमा उग्र–दक्षिणपन्थी उम्मेदवारलाई चुनौती दिन एकल उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने सुदृढ लक्ष्य राख्नेछन् ।

यी पार्टीका नेतामा अझै पनि बलियो विभाजन छ, तर मध्यम–वामपन्थी समाजवादीका प्रमुख राफेल ग्लुक्सम्यानले भनेझैँ ‘हामी एकजुट हुनुपर्छ, हामीले हाम्रो लोकतन्त्रलाई मत दिनैपर्छ हामीले फ्रान्सलाई डुब्नबाट रोक्नैपर्छ’ भन्ने एकताभाव पनि देख्न सकिन्छ । ग्लुक्सम्यान सँगसँगै मरिन टोन्डेलियर (द ग्रिन्स), पूर्वप्रधानमन्त्री एडुआर्ड फिलिप (मध्यम दक्षिणपन्थी), फ्रान्कोइस बेरोउ (मध्यपन्थी), वर्तमान प्रधानमन्त्री गेब्रियल अट्टल (म्याक्रोँको आफ्नै पार्टीका सदस्य) र अन्य धेरै विविध राजनीतिज्ञले एउटा गठबन्धन निर्माणका लागि आह्वान गरेका छन् । पहिलो चरणको एक्जिट पोल सार्वजनिक भएको एक घन्टाभित्रै नेसनल र्‍यालीलाई पराजित गर्ने ‘रिपब्लिकन फ्रन्ट’को निर्माणको आह्वान भएको छ ।

उग्र–दक्षिणपन्थीविरुद्ध एउटै उम्मेदवारका पछि लाग्ने रणनीति विगतका चुनावमा प्रभावकारी सावित भए पनि यसपटकको सफलताले फ्रान्सले बलियो र एकताबद्ध सरकार पाउने प्रत्याभूति गराउँदैन । जोखिम विश्लेषण संस्था युरेसिया ग्रुपका अनुसार राष्ट्रिय सभामा नेसनल र्‍यालीले स्पष्ट बहुमत ल्याउने सम्भावना कम छ । युरेसिया ग्रुपका प्रबन्ध निर्देशक मुजताबा रहमानले सुझाव दिएझैँ यो परिदृश्यले फ्रान्सलाई गतिरोध र अन्योलको स्थितिमा पुर्‍याउन सक्छ, जहाँ राष्ट्रिय सभा विभाजित अवस्थामा रहनेछ । आगामी दिनमा फ्रान्सेली राजनीतिले असाधारण घटनाक्रम व्यहोर्ने अपेक्षा गरिएको छ किनभने राजनीतिक गठबन्धन नक्कली छन् र सम्भवतः तोडिएका छन् । यसैबीच फ्रान्सेली जनता आफ्नो देशको भविष्यका लागि निहितार्थलाई चिन्तन गर्दै उत्सुकतासाथ पर्खिरहेका छन् । यो अवधि एक महत्वपूर्ण मोड हो, जहाँ फ्रान्सेली शासनको पाठ्यक्रम राजनीतिक गतिशीलता परिवर्तनको बीचको सन्तुलनमा झुन्डिएको छ ।

(फाथी स्कुल अफ हिस्ट्री अस्ट्रेलियन नेसनल विश्वविद्यालयका वरिष्ठ लेक्चरर हुन्) 
द कन्भर्सेसनबाट