- वि.सं २o७९ असोज ५ बुधबार
बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट कर्जा लिएर उपभोगमा गर्ने प्रवृत्ति अत्यधिक बढेको छ । गत आर्थिक वर्षमा ०७/७९ मा उपभोग क्षेत्रमा आठ खर्ब ६७ अर्ब ४८ करोड कर्जा लगानी भएको राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ । गत आवमा कुल ४७ खर्ब सात अर्ब कर्जा भएको थियो । यसलाई आधार मान्दा कुल लगानीको १८ प्रतिशत उपभोगमा खर्च भएको देखिन्छ । यो अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा झन्डै चार गुणा बढी हो । अघिल्लो आर्थिक वर्ष ०७७/७८ मा यस्तो कर्जाको आकार दुई खर्ब ३३ अर्ब रुपैयाँ थियो । दुई वर्षअघिसम्म यस्तो कर्जा ३.७७ प्रतिशतले घटेको राष्ट्र बैंककै तथ्यांकले देखाउँछ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकको चालू आवको पहिलो महिनाको तथ्यांकले पनि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको कर्जा उपभोगमै खर्च भएको देखाएको छ । राष्ट्र बैंकले सवारीसाधन, घरजग्गा, सुन तथा चाँदी धितो, मुद्दती निक्षेप धितो, ग्यारेन्टी बन्ड, क्रेडिट कार्डलगायतका कर्जालाई उपभोग शीर्षकमा राख्ने गरेको छ ।पछिल्ला केही महिनायता सरकारले महँगा गाडी र विलासिताका वस्तु आयातमा कडाइ गरे पनि यस्तो क्षेत्रमा जाने कर्जा घटेको छैन । साउनमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले पाँच अर्ब ५१ करोड रुपैयाँभन्दा बढी कर्जा प्रवाह गरिसकेका छन् । आयातमा केन्द्रित उपभोग प्रणालीकै कारण यस्तो कर्जाको आकार ठूलो हुने गरेको छ । कुल कर्जाको ठूलो हिस्सा थोक तथा खुद्रा क्षेत्रमा छ । राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार यसमा नौ खर्ब ४७ अर्ब रुपैयाँ कर्जा प्रवाह भएको छ । यो शीर्षकमा पर्ने अधिकांश सामान पनि उपभोगमै पर्छन् ।
छिमेकी मुलुकमा भारतले उपभोगमा भइरहेको वृद्धिलाई आर्थिक पुनरुत्थानका रूपमा लिएका छन् । त्यसैले बैंकहरूले व्यक्तिगत कर्जा प्रवाह बढाएर उपभोगमा वृद्धि हुन थालेपछि आर्थिक सुधारको सूचकका रूपमा हेरिएको छ । तर, नेपाललाई भने सोही प्रवृत्तिको कर्जा विस्तार प्रत्युत्पादक बनिरहेको छ । नेपालका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूसँग वित्तीय स्रोतको अभाव हुनु । कोभिडभन्दा अगाडिको जस्तो रेमिट्यान्स नआउँदा बैंकहरूमा वित्तीय स्रोत अभाव देखिएको अर्थशास्त्रीहरू बताउँछन् । अर्थशास्त्री केशव आचार्यका अनुसार स्रोतको ख्यालै नगरी कर्जा विस्तार गर्नुको परिणाम अहिले बैंकहरूले भोगिरहेका छन् ।
एक महिनामै घरजग्गामा १२ अर्बभन्दा ठूलो कर्जा
०७६ असारसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाले घरजग्गा क्षेत्रमा (व्यक्तिगत घरकर्जासहित) तीन खर्ब ८४ अर्ब लगानी गरेका थिए । तीन वर्षपछि असार ०७९ मा त्यस्तो कर्जा रकम बढेर पाँच खर्ब ६६ अर्ब पुगेको छ । यो बैंक तथा वित्तीय संस्थाको कुल कर्जाको १२ प्रतिशत हो । साउनमा मात्रै १२ अर्ब ६२ करोड घरजग्गा क्षेत्रमा लगानी भएको छ । त्यसबाहेक ओभरड्राफ्ट र अन्य शीर्षकमा लिएका ऋणको ठूलो हिस्सा पनि घरजग्गा क्षेत्रमा जान्छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ओभरड्राफ्ट शीर्षकमा मात्रै साउनसम्ममा सात खर्ब २४ अर्ब ऋण दिएका छन् । यो कुल कर्जा रकमको १५ प्रतिशत हुन्छ । एक वर्षकै बीचमा ओभरड्राफ्ट २४.३६ प्रतिशतले बढेको छ ।
वाणिज्य बैंक, विकास बैंक र वित्तीय संस्थाहरूले गरेको कर्जा प्रवाह माछापालन क्षेत्रमा मात्रै ४७ दशमलव ७६ प्रतिशत बिन्दुले बढेको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष ०७७/७८ मा माछापालनका लागि आठ अर्ब ९५ करोड हाराहारीमा कर्जा प्रवाह भएको थियो । तर, गत आवको सोही अवधिमा यो १३ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । त्यस्तै, कृषि तथा वनसम्बन्धी क्षेत्रमा तीन खर्ब ३७ अर्ब कर्जा प्रवाह भएको छ ।
