कलिलैमा बिहे, बालपनमै आमा

सरकारले ‘बिहाबारी २० वर्षपारि’ भन्ने अभियान नै चलाए पनि लमजुङमा यसले सार्थकता पाउन सकेको छैन । ग्रामीण क्षेत्रमा मात्र नभई सहरी क्षेत्रमै पनि २० वर्ष नपुग्दै बच्चा जन्माउनेको संख्या बढिरहेको छ । 

बालविवाह बढेसँगै बालापनमै आमा हुनेहरूको संख्या पनि बढेको छ । कानुनमा २० वर्षअघि विवाह गर्न पाइँदैन । तर, जिल्ला अस्पताल लमजुङमा प्रसूति गराउन आउनेमध्ये १३ प्रतिशत किशोरी २० वर्षमुनिकै रहेको पाइएको छ । २० वर्षभन्दा कम उमेरमा गर्भवती भएका किशोरीहरूको विवाह भने १५ देखि १८ वर्षमा भएको पाइएको जिल्ला अस्पताल लमजुङको अनुमान छ ।

जिल्लामा बालविवाह गर्नेहरूको यकिन तथ्यांक भने छैन । अस्पतालमा प्रसूति सेवाका लागि आउने महिलाहरूको तथ्यांकमा प्रसूति गराउनेमध्ये केही १३ वर्ष उमेरका किशोरी पनि भेटिने गरेको अस्पतालका प्रमुख हेमन्त श्रेष्ठ बताउँछन् । सानै उमेरमा आमा बन्दा आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यमा समस्या देखिन सक्ने श्रेष्ठको भनाइ छ । उनले भने, ‘कम उमेरका आमालाई धेरै रगत बग्ने, सुन्निने, दीर्घकालमा पाठेघर खस्ने, पिसाब चुहिने समस्या हुन सक्छ ।’

जिल्ला अस्पताल लमजुङमा ०७७/७८ मा एक हजार एक सय ७१ जना महिला आमा बनेका छन् । जसमध्ये एक सय ५४ जना किशोरी अर्थात् १३ प्रतिशत किशोरी २० वर्ष नपुग्दै आमा बनेको अस्पतालको रेकर्डमा भेटिएको छ ।

त्यस्तै आव ०७६/७७ मा एक हजार एक सय २३ जना महिला आमा बनेका छन् । जसमध्ये एक सय ७१ जना महिला २० वर्षमुनिका रहेको अस्पतालले जनाएको छ । त्यस्तै, आव ०७५/७६ मा एक हजार ११ जना आमा बनेका छन् ।

जसमध्ये २० वर्षमुनिका एक सय ८३ जना आमा बनेका छन् । स्वास्थ्य कार्यालय लमजुङ र जिल्ला अस्पताल लमजुङले मातृ शिशु सुरक्षा कार्यक्रमअन्तर्गत गाउँगाउँमा सचेतनामूलक कार्यक्रम गरी कम उमेरमा विवाह नगर्न सल्लाह दिए पनि अझै उमेर नपुगी विवाह गर्ने चलन नरोकिनु जनचेतनाको अभाव र आमा सुरक्षा कार्यक्रमका लागि चुनौतीको विषय बनेको छ ।

सानै उमेरमा विवाह गर्दा आमा र बच्चाको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पर्ने थाहा पाउँदापाउँदै पनि सामाजिक सञ्जालको विकृति, गरिबी, देखासिकीलगायतका कारणले बालविवाह कम हुन नसकेको अस्पतालका प्रमुख श्रेष्ठले बताए ।