ट्याक्टर परेड : माग पूरा गराउने विश्वभरका किसानको साझा विरोध शैली 

भारत सरकारले लागू गरेको किसानसम्बन्धी तीनवटा कानुन खारेजको माग राख्दै किसानहरूले दुई महिनादेखि लगातार विरोधका विभिन्न कार्यक्रम गर्दै आएका छन् । यही क्रममा गणतन्त्र दिवसको अवसरमा मंगलबार उनीहरूले विरोधस्वरूप नयाँदिल्लीमा ट्याक्टर परेड निकालेका थिए । उनीहरूले प्रतीकात्मक स्वरूपमा ट्याक्टर ऱ्याली निकालेको जनाएका हुन् । ऱ्यालीका क्रममा सुरक्षाकर्मी र आन्दोलनरत किसानबीच झडप हुँदा एकजनाको ज्यानसमेत गएको छ । 

सरकार र किसानबीच पटक–पटक वार्ता भए पनि त्यसको निष्कर्ष निस्केको छैन । पछिल्लो समय किसानहरूले राजधानी नयाँदिल्लीकेन्द्रित आन्दोलन गरिरहेका छन् ।
नयाँदिल्लीमा किसानरूले मंगलबार निकालेको ट्याक्टर परेड (ऱ्याली) विश्वकै पहिलो भने होइन । विकसित राष्ट्रका किसानहरूले समेत सरकारको विरोध जनाउन ट्याक्टर ऱ्याली निकाल्ने गरेका छन् । 

ट्याक्टर ऱ्यालीले ट्राफिक व्यवस्था अस्तव्यस्त हुने त भइहाल्यो सयौँ किलोमिटरसम्म जाम हुँदा सर्वसाधारणले सास्ती झेल्नुपरेका उदाहरण धेरै छन् । अघिल्लो वर्ष मात्रै पनि जर्मनीको राजधानी बर्लिनमा ४० हजार किसानले ट्याक्टर परेड निकालका थिए । यो अहिलेसम्मकै बृहत् ट्याक्टर परेड मानिँदै आएको छ । नेदरल्यान्ड्समा किसानहरूले ट्याक्टरको परेड निकालेका थिए । हेरौँ विश्वका केही विकसित राष्ट्रमा भएका ट्याक्टर ऱ्याली :–

नेदरल्यान्ड्समा दुई हजार किसानले हाइवे घेराउ
अक्टोबर २०१९ मा नेदरल्यान्ड्सका किसानले सरकारको नीतिको विरोध गर्दै ट्याक्टर परेड निकालेका थिए । सरकारले जारी गरेको केही नियम चित्त नबुझेको र तत्काल सच्याउन माग राख्दै किसानहरूले विरोधका विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरे । तर, सरकारले उनीहरूको माग सुनुवाइ गरेन । फलस्वरूप दुई हजार किसानले राजधानी जोड्ने मुख्य हाइवे (राजमार्ग)मै ट्याक्टरको लाइन लगाए । हाइवेमा ट्याक्टर रोकिँदा एक हजार किलोमिटरसम्म जाम भएको थियो । आन्दोलनकारी किसान र सुरक्षाकर्मीबीच झडप पनि भयो । 

पेरिसको मुख्य सडकमै ट्याक्टर

सन् २०१९ मै फ्रान्सका राष्ट्रपति इमान्युअलसमक्ष किसानहरूले विभिन्न माग राखेका थिए । उनीहरूको मागको सुनुवाइ भएन । किसानले सुरुमा सामान्य विरोध जनाएका थिए । यस्ता विरोध कार्यक्रमलाई राष्ट्रपतिले सुनुवाइ नगरेपछि किसानले पेरिसको अति नै व्यस्त सडकमा ट्याक्टर ऱ्याली निकालेका थिए । पेरिसको पूरै चक्रपथ ट्याक्टरले भरिएको थियो । घन्टौँसम्म ट्राफिक जाम भएको थियो । किसानहरू सडककिनारमै टेन्ट लगाएर बसेका थिए । साथै चिसोबाट बच्च उनीहरूले आगोसमेत बालेका थिए । यद्यपि, यस्तो विरोध कार्यक्रम भए पनि सरकार र किसानबीच खासै वार्ता हुन सकेन । 

बर्लिनमा ४० हजार किसानद्वारा ट्याक्टर प्रदर्शन

सन् २०१९ मा युरोपियन राष्ट्रका सरकार र किसानबीच असमझदारी बढेको थियो । सरकारले आम्दानी बढाउनका लागि किसानमाथि व्यापक कर लगाएको थियो । जर्मन सरकारले पनि यस्तै नीति अपनाएको थियो । सरकारले कृषिमाथि नयाँ नीति लागू गरेको विरोधमा किसानहरूले बर्लिन सहरमै ट्याक्टर ऱ्याली निकालेका थिए । नोभेम्बर २०१९ मा करिब ४० हजार किसानले बर्लिनको सडकमा आठ हजार ६ सय ट्याक्टर सडकमा निकालेका थिए । कार्यक्रम चलिरहँदा बर्लिनको दश किलोमिटर सडक पूरै अस्तव्यस्त भएको थियो । एक किसिमले पूरै बर्लिन सहर ठप्प भएको थियो । यहाँसम्म कि सडकमा हिँडने व्यक्ति पनि मुस्किलले गन्तव्यमा पुगेका थिए ।

बेल्जियमस्थित इयूको कार्यालय नै घेराउ

किसानले खेती गर्न आवश्यक मल तथा सामग्रीको मात्रा बढाउनुपर्ने मागसहित सरकारलाई ज्ञापनपत्र बुझाएका थिए । सरकारले वार्षिक रूपमा प्रदान हुने ती सामग्री मात्र उपलब्ध गराउन सक्ने र किसानको मागबमोजिम कृषि सामग्री दिन नसक्ने सरकारले जवाफ दिएको थियो । तर, किसानले सरकारद्वारा दिइने रासायनिक मल पर्याप्त नभएको त्यसमा थप हुनुपर्ने अडान राखेका थिए । माग पूरा नभएमा सशक्त आन्दोलन हुने पनि किसानले चेतावनी दिएका थिए । फलस्वरूप फेब्रुअरी २०२० मा बेल्जियमको राजधानी ब्रसेल्समा किसानले सयभन्दा बढी ठुल्ठूला ट्याक्टर सडकमै प्रदर्शन गरे । उनीहरूले युरोपियन युनियनको मुख्य कार्यालय रहेको भवनसमेत घेरेका थिए । यस आन्दोलनमा साथ दिन आयरल्यान्ड, स्पेन तथा इटालीका किसानसमेत उपस्थिति भएका थिए । 

गाईको मासुको मूल्य बढाउन माग 
आयरल्यान्डमा सरकार र किसानबीचको आन्दोलनको मुद्दा अलि फरक थियो । किसानले सरकारद्वारा लागू गरेको नीति वा करसम्बन्धी विरोध जनाएनन् । उनीहरूले सरकारलाई गाईको मासु (बिफ)को मूल्य बढाउन दबाब दिन ट्याक्टर ऱ्याली निकालेका थिए । सरकारी मूल्यअनुसार ३.६० युरो प्रतिकिलोमा बिफ बेचबिखन हुने गर्थ्याे । तर, किसानले नयाँ मूल्यदर राख्दै प्रतिकेजी चार युरो हुनुपर्ने माग राखेका थिए । आयरल्यान्डको डब्लिनमा किसानले आफ्नो माग पूरा गराउन २४ घन्टा ट्याक्टर ऱ्याली निकालेको थियो । 
–एजेन्सीहरूको सहयोगमा