- वि.सं २o८१ चैत २१ बिहीबार
नेपाल र थाइल्यान्डबिच सरकारी एवं गैरसरकारी क्षेत्रका आठवटा सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको छ । बहुपक्षीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बंगालको खाडी प्रयास (बिमस्टेक)को छैटौँ शिखर सम्मेलनका क्रममा बुधबार थाइल्यान्डमा दुई देशबिच सरकारी दुईवटा र गैरसरकारी क्षेत्रका ६ वटा सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको हो ।
सरकारी भवनमा प्रधानमन्त्री केपी ओली र थाइल्यान्डका समकक्षी पे थोङथान सिनावात्राको उपस्थितिमा दुई देशका सरकारी र गैरसरकारी पक्षबिच सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको हो । दुई देशका सरकारी पक्षबिच संस्कृति र पर्यटन सहयोगसम्बन्धी बेग्लाबेग्लै सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भयो । नेपालको तर्फबाट परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवा र थाइल्यान्डका तर्फबाट संस्कृतिसम्बन्धी समझदारीपत्रमा संस्कृतिमन्त्री सुदावान वाङसुफाकिजकोसोल र पर्यटन सहयोगसम्बन्धी सम्झौतापत्रमा पर्यटन तथा खेलकुदमन्त्री सोरावाङ तिनथोङले हस्ताक्षर गरेको परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ ।
नेपालमा सबैभन्दा धेरै पर्यटक भित्रिने प्रमुख १० देशभित्र थाइल्यान्ड पर्दैै आइरहेको छ । पछिल्लो मार्च २०२५ मा थाइल्यान्डबाट चार हजार ९८६ पर्यटक नेपाल घुम्न आएका थिए । नेपालीहरू पनि हजारौँको संख्यामा थाइल्यान्ड घुम्न जाने गरेका छन् । सन् २०२२ मा थाइल्यान्डबाट नौ हजार ९३५, सन् २०२३ मा २५ हजार ६७८ पर्यटक नेपाल घुम्न आएका थिए । सन् २०१८ मा थाइल्यान्डबाट ५२ हजार ४२९ पर्यटक घुम्न आएको तथ्यांक छ । नेपाल र थाइल्यान्डबिच सीधा हवाई सम्पर्क भएकाले अझ धेरै पर्यटक भित्र्याउन सकिने सम्भावना छ । अहिले नेपाल वायुसेवा निगम, थाई एयर, थाई एयर एसियालगायत वायुसेवाले नेपाल–थाइल्यान्ड सीधा उडान गर्छन् ।
निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिमूलक संस्थाहरू नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ, नेपाल उद्योग परिसंघ र नेपाल चेम्बर अफ कमर्सले पनि थाइल्यान्डका विभिन्न संघसंस्थासँग सम्झौता गरेका छन् । उद्योग वाणिज्य महासंघ थाइल्यान्डको थाई चेम्बर अफ कमर्स एन्ड बोर्ड अफ ट्रेडबिच आपसी सहकार्य तथा व्यापार अभिवृद्धिका सम्बन्धमा समझदारी भएको छ । समझदारीपत्रमा महासंघका अध्यक्ष चन्द्र ढकाल र थाई चेम्बर अफ कमर्स एन्ड बोर्ड अफ ट्रेडका अध्यक्ष सानन अंगुबोल्कुलले हस्ताक्षर गरे । महासंघ र बोर्ड अफ ट्रेडबिचको समझदारीले नेपाल र थाइल्यान्डबिच व्यापारिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्ने, आर्थिक सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने तथा व्यापार र लगानी विस्तारका लागि संरचित रूपरेखा तयार गर्ने लक्ष्य राखेको बताइएको छ ।
सम्झौतापछि महासंघका अध्यक्ष ढकालले नेपाल र थाइल्यान्डबिच लगानी एवं व्यापार विस्तारको थप ढोका खुलेको प्रतिक्रिया दिए । थाइल्यान्डको बोर्ड अफ ट्रेडका अध्यक्ष सानन अंगुबोल्कुलले थाई व्यवसायी नेपालसँग लगानी र व्यापार विस्तार गर्न इच्छुक रहेको बताए । सम्झौताले दुई देशबिचको व्यापारिक सहकार्यलाई थप मजबुत बनाउने र आर्थिक सहकार्यलाई विस्तार गर्न महत्वपूर्ण योगदान गर्ने महासंघको विश्वास छ । यस्तै, दुवै पक्षले व्यापार प्रवर्द्धन, संयुक्त उद्यमको सुविधा, व्यापारिक जानकारी आदान–प्रदान र औद्योगिक सहकार्यलाई समर्थन गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् । व्यापार मेला र व्यावसायिक फोरमहरूमा सहभागितालाई प्रोत्साहन गरिने भएको छ । यो समझदारीपत्र तीन वर्षसम्म लागू हुने महासंघले जनाएको छ ।
नेपाल उद्योग परिसंघ (सिएनआई) र थाई उद्योग महासंघ (एफटिआई)बिच लगानी प्रवर्द्धन गर्ने समझदारी भएको छ । परिसंघका अध्यक्ष राजेशकुमार अग्रवाल र एफटिआईका अध्यक्ष क्रियेंग्राई थेननुकुलले समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरे । दुई देशबिच लगानीका अवसर सिर्जना गर्दै आर्थिक र व्यावसायिक सम्बन्ध थप सुदृढ गर्ने उद्देश्य राखिएको छ । लगानी तथा व्यापार प्रवर्द्धनसँगै आर्थिक तथा व्यापारसम्बन्धी अध्ययन, अनुसन्धान, तालिम तथा क्षमता विकास, कानुनी, नीतिगत विषयमा जानकारी आदान–प्रदानलगायतमा सहकार्य गर्न दुई संस्थाबिच समझदारी भएको हो ।
परिसंघका अध्यक्ष अग्रवालले विदेशी लगानीकर्ताका लागि नेपाल उपयुक्त लगानी गन्तव्य मुलुक भएको बताउँदै यो समझदारीले थाइल्यान्डको लगानी भित्र्याउन सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गरे । लगानी प्रवर्द्धन गर्न सहयोग गर्ने गरी सरकारले कानुनहरूमा सुधार गरेको र यसबाट लगानीकर्ताले फाइदा लिन सक्ने उनको भनाइ थियो ।
नेपाल चेम्बर अफ कमर्स र टुरिजम काउन्सिल थाइल्यान्डबिच व्यापार, पर्यटन र नागरिक उड्डयनको क्षेत्रमा सहकार्य गर्ने समझदारी भएको छ । समझदारीपत्रमा चेम्बरका अध्यक्ष कमलेशकुमार अग्रवाल र टुरिजम काउन्सिल अफ थाइल्यान्डका अध्यक्ष चाई अरुनानोनडिचाईले हस्ताक्षर गरे । दुई देशका पर्यटकीय क्षेत्रहरूको पहिचान र प्रवर्द्धन गर्दै संयुक्त रूपमा बजार प्रवर्द्धनात्मक अभियान, नागरिक उड्डयनको क्षेत्रमा संयुक्त सहकार्य, सम्पदा र संस्कृतिको आदान–प्रदान, व्यापार एवं लगानी प्रवर्द्धन एवं क्षमता अभिवृद्धिका लागि सहकार्य गर्ने गरी समझदारीपत्रमा उल्लेख छ । यसका लागि संयुक्त कार्यदल गठन गर्ने विषयमा समेत सहमति भएको छ । चेम्बरका अध्यक्ष अग्रवालले नेपालको पोखरा र भैरहवा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पर्यटकीय गतिविधि बढाउन सो सम्झौता महत्वपूर्ण भएको जनकारी गराए ।
नेपालको जैविक खेती प्रणाली विकासका लागि गोल्यान समूहअन्तर्गतको जनता एग्रो एन्ड फरेस्ट्री नेपाल (जेएएफएल) र थाइल्यान्डको १३० वर्ष पुरानो अग्रणी शैक्षिक संस्था कसेटसार्ट विश्वविद्यालयबिच सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको छ । सम्झौतापत्रमा जनता एग्रोका अध्यक्ष पवन गोल्यान र कसेटसार्ट विश्वविद्यालयका उपाध्यक्ष डा. कृत वोन–इनलले हस्ताक्षर गरे । जनता एग्रोले कसेटसार्ट विश्वविद्यालयसँग सहकार्य गर्दै नेपाली किसानलाई जैविक खेतीमा अत्याधुनिक प्रविधि र ज्ञान प्रदान गर्ने अध्यक्ष गोल्यानले जानकारी दिए ।
यो सहकार्यले नेपाली कृषि क्षेत्रमा नयाँ जैविक कृषि प्रविधिहरू, नयाँ कृषि विधिहरू, उन्नत जातका बिरुवा हेरचाह गर्ने नयाँ रणनीति, फसल काट्ने आधुनिक विधिहरू र उत्पादन तथा गुणस्तर सुधारमा योगदान पुर्याउने विश्वास छ । आधुनिक कृषि प्रणालीमार्फत नेपाली कृषकहरूको जीवनस्तर सुधार्ने लक्ष्य लिइएको छ । ‘थाइल्यान्डको कृषि महाविद्यालयसँगको सम्झौताको उद्देश्य नै कृषिसम्बन्धी टेक्नोलोजी र नलेज ट्रान्सफर हो, हाम्रा कृषकलाई उनीहरूले प्रविधि हस्तान्तरण गरी तालिमसमेत प्रदान गर्नेछन्,’ गोल्यानले भने, ‘कसेटसार्टले जडीबुटीदेखि कृषि उत्पादनको अध्ययन गर्ने, कृषि प्रशोधनका लागि तालिम दिने, प्याकेजिङ र हार्भेस्टिङको नयाँ विधि सिकाउने, कृषिसम्बन्धी उद्योगहरू खोल्न प्रविधि उपलब्ध गराउनेछ ।’
सोही क्रममा काठमाडौं विश्वविद्यालय र सियाम विश्वविद्यालयबिच पनि सम्झौता भएको छ । नेपालको नेत्रज्योति संघ र थाइल्यान्डको महिदोल विश्वविद्यालयअन्तर्गतको रामाथिवोडी अस्पतालबिच नेत्र स्वास्थ्य सेवा अभिवृद्धिमा सहकार्य गर्ने सम्झौता भएको छ । समझदारीपत्रमा नेपाल नेत्रज्योति संघका अध्यक्ष प्राडा चेतराज पन्त र रामाथिबोडी अस्पतालका डिन प्रा. आर्टिट उकानन्तले हस्ताक्षर गरेका छन् । सम्झौताको उद्देश्य दुई देशको नेत्र स्वास्थ्य सेवा गुणस्तरीय बनाउन प्रविधि र ज्ञान हस्तान्तरण गर्ने रहेको बताइएको छ ।
सम्झौतापछि आयोजित संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री ओलीले नेपाल र थाइल्यान्डबिचको आपसी सम्बन्ध नयाँ उचाइमा पुगेको बताए । आफ्नो भ्रमणपछि दुई मुलुकबिच संस्कृति, पर्यटन, शिक्षा र ऊर्जालगायतका क्षेत्रमा सहकार्य अभिवृद्धि हुने प्रधानमन्त्रीको विश्वास थियो ।
प्रधानमन्त्रीस्तरीय वार्तामा दुई देशबिच ६५ वर्षदेखि रहेको कूटनीतिक सम्बन्ध र जनस्तरको सम्बन्धलाई अझ विस्तार गर्ने विषयमा छलफल भएको छ । नेपालमा होटेल व्यवसाय तथा हवाई सेवाजस्ता पर्यटन क्षेत्रमा थाइल्यान्डको लगानी र व्यापारले आगामी दिनमा प्राथमिकता पाउने प्रधानमन्त्रीको विश्वास थियो ।
‘नेपाल र थाइल्यान्डबिच कृषि, व्यापार, पर्यटन, संस्कृतिको गहिरो सम्बन्ध कायम रहेको छ । नेपाल र थाइल्यान्डबिचमा व्यापार र पर्यटनको सम्बन्ध राम्रो छ । अब हामी अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दाका साथै जलवायु परिवर्तनबारे हातेमालो गरेर काम गर्नेछौँ,’ प्रधानमन्त्री ओलीले भने । उनले थाइल्यान्डका प्रधानमन्त्री शिनावात्रालाई नेपाल भ्रमणको निमन्त्रणा दिएका छन् ।
थाइल्यान्डकी प्रधानमन्त्री सिनावात्राले कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएदेखि नेपालका प्रधानमन्त्रीको थाइल्यान्डको पहिलो औपचारिक भ्रमण भएकोलाई ऐतिहासिक भन्दै नेपालको व्यापार, पर्यटन, जलविद्युत्का क्षेत्रमा सहकार्यबारे छलफल भएको बताइन् । ‘नेपालको विशाल जलस्रोतलाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्ने क्षमताबारेमा कुराकानी भएको छ । यसले देशको आर्थिक वृद्धिमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँछ,’ सिनावात्राले भनिन् । हाल दुई देशको व्यापार चार करोड अमेरिकी डलर मात्र रहेको भन्दै व्यापार बढाउनुपर्नेमा जोड दिइन् । उनले थाई व्यवसायीहरूलाई नेपालमा लगानी गर्न प्रोत्साहितसमेत गरेकी छन् ।
उनले थाई एयरलाइन्सको उडानलाई बैंककबाट काठमाडौं हुँदै भैरहवास्थित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पनि विस्तार गर्न सकिने उल्लेख गरिन् । यसबारे दुई प्रधानमन्त्रीबिच छलदफल भएको थियो । उनले आध्यात्मिक र चिकित्सा पर्यटन वा संयुक्त पर्यटन अभियानमा सहकार्य गर्ने, नेपालको सेवा क्षेत्र र पर्यटन उद्योगमा होटेल, अस्पताल र एयरलाइन्स व्यवसायमा थाई निजी क्षेत्रको सहभागिताबारे छलफल भएको पनि बताइन् । त्यसैबिच प्रधानमन्त्री ओलीले बुधबार साँझ थाइल्यान्डका नरेश महा वजिरालोङकोर्नसँग शिष्टाचारर भेट गरेका छन् ।
प्रधानमन्त्री ओलीले बिहीबार थाइल्यान्डका प्रतिष्ठित व्यवासायीहरूसँग अन्तक्र्रिया गर्ने कार्यक्रम छ । एसियन इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा आयोजित कार्यक्रमलाई उनले सम्बोधन गर्ने तथा नेपालका तर्फबाट एक लाख डलर सहयोग गर्ने कार्यक्रम छ । उनी बिहीबार साँझ बिमस्टेक शिखर सम्मेलनका नेताहरूलाई थाई प्रधानमन्त्रीद्वारा आयोजित औपचारिक रात्रिभोजमा सहभागी हुनेछन् । त्यसअघि उनले भुटान, म्यानमार र श्रीलंकाका सरकारप्रमुखहरूसँग भेटवार्ता गर्नेछन् ।
