ओटावामा नेपाल‐क्यानडा परराष्ट्रमन्त्रीस्तरीय वार्ता 

परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवा र क्यानाडेली विदेशमन्त्री मेलानी जोलीबिच बुधबार क्यानडाको ओटावामा द्विपक्षीय भेटवार्ता भएको छ । सो वार्ताका क्रममा नेपाल–क्यानडा सम्बन्धका विविध पक्ष, आपसी हित र चासोका साथै आर्थिक लगानी एवं साझेदारीलगायतका विषयमा कुराकानी भएको थियो। 

क्यानाडेली विदेशमन्त्री जोलीको आमन्त्रणमा विश्वका महिला विदेशमन्त्रीहरूको बैठकमा सहभागी हुन परराष्ट्रमन्त्री डा. राणा क्यानडा पुगेकी छिन् । भेटका क्रममा उनीहरूले दुई देशबिच सन् १९६५ मा कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएदेखि नै सुमधुर सम्बन्ध रहिआएको बताएका थिए। नेपाल र क्यानडाले आगामी वर्ष कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाको ६०औँ वार्षिकोत्सव मनाउँदै छन् । 

त्यस भेटमा परराष्ट्रमन्त्री डा. राणाले नेपालको लोकतान्त्रिक प्रक्रिया र वर्तमान संविधान निर्माणमा क्यानडाले पुर्‍याएकाे सहयोगको सराहना  गरिन् । नेपालको संसद्ले हालै संक्रमणकालीन  न्यायसम्बन्धी कानुन पास गरेको र यसबाट अब बाँकी रहेका शान्ति प्रक्रियाका कामहरू पनि पूर्ण हुने मन्त्री डा. राणाले जानकारी दिइन् । 

साथै सो वार्तामा मन्त्री डा. राणाले नेपालमा पछिल्लो महाभूकम्प, कोभिड महामारीजस्ता अप्ठ्यारो अवस्थामा पुर्‍याएकाे सहयोगका लागि क्यानडा सरकारलाई धन्यवाद ज्ञापन गरिन्। नेपाललाई विभिन्न क्षेत्रमा विभिन्न शीर्षकबाट विगत लामो समयदेखि क्यानडाले पुर्‍याउँदै आएको आर्थिक सहायता तथा विकास साझेदारका रूपमा गर्दै आएको सहयोगको त्यस अवसरमा मन्त्री डा. राणाले स्मरण गरिन् । 
 
त्यस अवसरमा मन्त्री डा. राणाले नेपालमा क्यानडाको राजदूतावास स्थापनाका लागि क्यानडा सरकारलाई आग्रह पनि गरिन् । उनले भनिन्, ‘अध्ययनका लागि क्यानडा जाने नेपाली विद्यार्थीको संख्या  दिनप्रतिदिन बढ्दै छ भने नेपाल आउने क्यानाडेली पर्यटकको संख्या पनि पछिल्लो समय बढ्दो छ । त्यसैगरी अनुसन्धानदाता, व्यवसायी तथा अरू पनि दुई देशका धेरै क्षेत्रका नागरिकबिच भ्रमणहरू आदान–प्रदान भइरहेको छ । त्यसैले क्यानडाले नेपालमा दूतावास स्थापना गर्नु मनासिव हुनेछ, म यो अनुरोध गर्न चाहन्छु ।’

उनले एसियाका दुई ठूला देशबिच रहेको नेपालजस्तो प्रजातान्त्रिक मुलुकमा आफ्नो राजदूतावास स्थापना गर्नु क्यानडाका लागि आवश्यक छ भनेर पनि सोचिदिन सो अवसरमा विदेशमन्त्री जोलीसमक्ष आग्रह गरिन् । 

अतिकम विकसित राष्ट्रका रूपमा सन् २००३ देखि नै क्यानडाले नेपाली उत्पादनहरूलाई क्यानडा प्रवेशका लागि ड्युटी फ्री सुविधा उपलब्ध गराउँदै आएको छ । नेपाल सन् २०२६ मा एलडिसीबाट ग्य्राजुएट हुने योजनामा रहेकाले त्यसपछि पनि नेपाललाई व्यापारिक र लगानीसम्बन्धी सुविधामा क्यानडाबाट निरन्तर सहयोगको अपेक्षा गरेको मन्त्री डा. राणाले बताइन् । 

जलविद्युतका क्षेत्रमा क्यानडाको विगत लामो समयदेखिको अनुभव र विज्ञता रहिआएको उल्लेख गर्दै मन्त्री डा. राणाले नेपालमा जलविद्युतका क्षेत्रमा लगानीको धेरै ठूलो सम्भावना रहेकाले लगानी गर्न क्यानडालाई आग्रह गरिन् । 

नेपाल र क्यानडाबिच कैयौँ अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा तथा विषयमा समान धारणा रहँदै आएको बताउँदै मन्त्री डा. राणाले सो भेटका क्रममा बहुपक्षीयता, संयुक्त राष्ट्रसंघमा शान्ति स्थापनार्थ गरिएका कामहरू, जलवायु परिवर्तन तथा दिगो विकास लक्ष्यको कार्यान्वयनका क्षेत्रमा नेपाल र क्यानडाले समान धारणा र सहकार्यका साथ काम गर्दै आएको बताइन् । 

नेपाल अहिले संयुक्त राष्ट्रसंघमा शान्तिसेना पठाउने विश्वको ठूलो देश रहेको स्मरण गर्दै मन्त्री डा. राणाले नेपालले विगत ६ दशकभन्दा लामो समयदेखि यो कार्यमा योगदान र अनुभव गर्दै आएको र कैयौँ शान्ति स्थापनाका कार्यमा दुई देशले मिलेर काम गर्ने गरेका उदाहरण रहेकाे पनि बताइन् । 

उनले  नेपालका दुई हजार पाँच सय ५४ जना महिला शान्ति सैन्यले राष्ट्रसंघको शान्ति मिसनमा काम गरिसकेका र अहिले पनि सो मिसनमा खटिरहेकामा ६ सय आठजना महिला रहेकाे जानकारी दिइन् । आगामी डिसेम्बरमा काठमाडौंमा द्विपक्षीय वार्ता हुने र त्यस क्रममा दुई देशबिच पर्यटन र शिक्षासम्बन्धी समझदारीको आधार तय गरिने सो वार्तामा सहमति भएको थियो । साथै आगामी वर्ष मनाइने नेपाल–क्यानडा कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाको ६०औँ वर्षगाँठका दौरानमा यी समझदारीमा हस्ताक्षर हुने गरी काम गरिने सहमति पनि यो वार्तामा भएको छ । 

नेपालमा महिला सशक्तीकरणका क्षेत्रमा क्यानडाले पुर्‍याउँदै आएको सहयोगलाई निरन्तरता दिँदै क्यानडाले अघि सारेको ‘फेमिनिस्ट फरेन पोलिसी’ विषयमा मिलेर अघि बढ्ने सहमति पनि सो वार्तामा भएको थियो । सो पोलिसीमा एकसाथ अघि बढ्न क्यानाडेली विदेशमन्त्री जोलीले आग्रह गरेकी थिइन् । उनले पछिल्लो समयमा समावेशिताका साथै महिला अधिकारका क्षेत्रमा नेपालले गरेको प्रगतिको पनि सराहना गरेकी थिइन् । 

त्यसैगरी, उनले क्यानाडेली पेन्सन फन्डका माध्यमबाट नेपालमा आवश्यक सहयोग गर्न क्यानडा सरकार तयार रहेको बताइन् । उनले परराष्ट्रमन्त्री डा. राणाले राखेकाे नेपालमा क्यानाडेली दूतावास स्थापनाको प्रस्तावप्रति सकारात्मक प्रतिक्रिया पनि दिइन् । 

हाल क्यानडामा नेपालीहरूको बढ्दो उपस्थिति खुसीको कुरा हो भन्दै मन्त्री जोलीले नेपालीहरू इमानदार र काममा लगनशील भएको प्रतिक्रिया यहाँ उनीहरूको कामका कारण आफूले पाएको पनि सुनाइन् । 

उनले नेपालमा महिला सशक्तीकरणका क्षेत्रमा सहयोग निरन्तर रहने जनाउँदै छात्रा विश्वविद्यालय स्थापनाका साथै छात्रा शिक्षाका क्षेत्रमा क्यानडाले सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गरिन् । त्यसैगरी, नेपालमा डिजिटल मार्केटिङ र इ‐गभर्नेन्सका क्षेत्रमा सहयोगका लागि मन्त्री डा. राणाले गरेकाे प्रस्तावको स्वागत गर्दै आपसी सहयोगका साथ अघि बढ्ने प्रतिक्रिया क्यानाडेली विदेशमन्त्री जोलीले दिइन् । त्यस अवसरमा मन्त्री डा. राणाले क्यानाडेली विदेशमन्त्री जोलीलाई नेपाल भ्रमणको निमन्त्रणा पनि दिएकी थिइन् । सो वार्तामा नेपालका तर्फबाट मन्त्री डा. राणासहित क्यानडाका लागि नेपाली राजदूत भरतराज पौडेल सहभागी थिए ।