हिरासतभित्रै रविको सुरक्षामा फेरि ‘खेलबाड’

हिरासतमा रहेका राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका अध्यक्ष रवि लामिछानेको स्वास्थ्य समस्याप्रति अनदेखा गर्दै केही दिनअघि उच्च रक्तचाप रहेकै अवस्थामा मध्यराति चितवनबाट पोखरा पुर्‍याएको प्रहरीले सुरक्षामा फेरि गम्भीर खेलबाड गरेको छ । कास्की प्रहरीको हिरासतमा रहेका उनी सुतिरहेको तस्बिर सार्वजनिक भएको छ, जुन मानव अधिकार र गोपनीयताको हकका हिसाबले पनि कानुनको गम्भीर उल्लंघन हो । सत्ताको ‘इसारा’मा लामिछानेमाथि प्रहरीले हिरासतभित्र पनि ज्यादती गरिरहेको भन्दै रास्वपाले आपत्ति जनाएको छ । 

घटनाको प्रकृति नै गम्भीर छ । त्यसैले गृहमन्त्री रमेश लेखक आफैँले पनि चासो देखाएका छन् । उनले प्रहरी प्रमुख वसन्तबहादुर कुँवरलाई उक्त विषय छानबिन गरी दोषीलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन निर्देशन दिएका छन् । तस्बिर सार्वजनिक हुनुमा सुरक्षामा गम्भीर त्रुटि रहेको निष्कर्षसहित घटनाको अनुसन्धान गर्न प्रहरीले एसएसपी मुकुन्द मरासिनीको कमान्डमा विशेष छानबिन समिति गठन गरेको छ । अन्य चार प्रहरी अधिकृत सदस्य रहेको समितिलाई तीन दिनभित्र प्रतिवेदन पेस गर्नसमेत निर्देशन दिइएको छ ।

सहकारी ठगी अभियोगको अनुसन्धानका लागि लामिछाने ६२ दिनदेखि कास्की प्रहरीको हिरासतमा छन् । उनलाई भेट्न २९ मंसिरको दिउँसो सामाजिक अभियन्ता डा. निकोलस भुसाल हिरासत कक्ष पुगेका थिए । भेटेर फर्कने क्रममा उनले ‘सिसिक्यामेरा कन्ट्रोल रुम’मा पुगेर लामिछाने सुतिरहेको तस्बिर खिचेर सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरेका थिए, जुन क्रमशः ‘भाइरल’ भयो । त्यसपछि रास्वपाका नेता–कार्यकर्ताले प्रहरीको नियतमाथि नै प्रश्न उठाएका छन् । यसले राजनीतिक तरंग नै सिर्जना गरेको छ । 

कानुनतः हिरासत कक्षभित्र प्रवेश गर्दा आगन्तुकलाई मोबाइल, कपी, कलम, रेकर्डर, क्यामेरा लिएर जान बन्देज लगाइएको हुन्छ । सोही प्रयोजनका लागि हिरासत कक्षभित्र छिर्नुअघि प्रहरीले आगन्तुकको खानतलासी लिन्छ । पासमा मोबाइल, कपी, कलम, रेकर्डर, क्यामेरा छ भने झिक्न लगाउँछ । ‘सिसिक्यामेरा कन्ट्रोल’ कक्ष पनि प्रहरीको कडा सुरक्षा निगरानीभित्र रहन्छ । कक्षमा आगन्तुक र असम्बन्धित कसैलाई पनि छिर्न दिइन्न । तर, प्रहरीले डा. भुसाललाई भने मोबाइल लैजान छुट दिएको देखिन्छ । प्रहरीकै अनुमति वा योजनामा उनले कन्ट्रोल कक्षमा राखिएको ‘टिभी स्क्रिन’मा सुतिरहेको देखिने लामिछानेको तस्बिर खिचेका हुन् । 

जिप्रका कास्कीमा ‘सिसिक्यामेरा कन्ट्रोल’ कक्ष प्रवेशद्वारनजिकै छ । जसका लागि छुट्टै भवन छ । कक्ष कमान्डको जिम्मा सइलाई दिइएको छ । जब कि हिरासतमा राखिएका लामिछानेको कक्ष त्यहाँबाट करिब सय मिटर टाढा छ । उनलाई जिप्रकाभित्र रहेको चारमध्ये एक भवनको दोस्रो तलास्थित कोठामा राखिएको छ । निकोलस शनिबार करिब ४ बजे लामिछानेलाई भेट्न हिरासत कक्ष पुगेका थिए । केहीबेरपछि उनी हिरासत कक्षबाट बाहिरिए । र, जिप्रका प्रवेशद्वारनजिकै रहेको कन्ट्रोल कक्षभित्र छिरे । खल्तीमा रहेको मोबाइल झिके । स्क्रिनमा डिस्प्ले तस्बिर खिचेर बाहिरिए । उनलाई कक्षका कुनै सुरक्षाकर्मीले रोकेनन् । यसले प्रहरीको नियतप्रति शंका उत्पन्न गराएको छ । 

रास्वपा सहप्रवक्ता मनीष झाले असम्बन्धित व्यक्तिलाई सुतिरहेका वेला हिरासत कक्षमा भेट्न अनुमति दिने विषयले प्रहरी लामिछानेको सुरक्षामा संवेदनशील नभएको पुष्टि हुने बताए । ‘हिरासत कक्षभित्र छिर्दा मोबाइल, डिजिटल घडीलगायत सामग्री फुकाल्नुपर्छ । तर, डा. निकोलसको हकमा त्यसो गरिएन । जब कि उनी न पार्टीका सदस्य हुन्, न नाताभित्रका सदस्य नै,’ झाले नयाँ पत्रिकासँग भने, ‘त्यो पनि लामिछाने सुतिरहेका वेला भित्र गएका छन् । यस्तो गतिविधिले सरकार लामिछानेको सुरक्षा व्यवस्थामा आवश्यकताअनुसार गम्भीर नभएजस्तो देखिन्छ । असम्बन्धित व्यक्तिलाई सुतिरहेका वेला भित्र छिर्न दिनु उहाँको सुरक्षा जोखिम देखियो ।’

कार्यालय प्रमुख डिआइजी भोला रावलले हिरासतमा रहेका लामिछानेको तस्बिर सार्वजनिक हुनुमा त्रुटि हुन पुगेको र अनुसन्धानका लागि एसएसपीको कमान्डमा समिति गठन गरिएको बताए । ‘जिप्रका कास्कीको हिरासतमा रहेका लामिछानेको तस्बिर सार्वजनिक हुँदा सुरक्षा प्रबन्धमा कमजोरी भएको देखियो,’ उनले भने, ‘त्यसो भएको हुँदा एसएसपीको कमान्डमा समिति गठन गरेका छौँ । उनीहरूलाई अबको दुई–तीन दिनभित्र प्रतिवेदन पेस गर्न भनेका छौँ ।’

सुरक्षाविद् तथा नेपाल प्रहरीका पूर्वडिआइजी हेमन्त मल्लले हिरासतभित्र रहेका व्यक्तिको तस्बिर खिचेर सार्वजनिक गर्नु गलत भएको बताए । ‘हिरासतमा रहेका लामिछानेको तस्बिर सार्वजनिक भएको छ । सैद्धान्तिक तवरले हेर्दा यो गलत भएको छ,’ उनले भने । 

रास्वपा नेता–कार्यकर्ताले सार्वजनिक रूपमा प्रश्न उठाएपछि डा. भुसालले लामिछानेको तस्बिर आफैँले खिचेको सामाजिक सञ्जालमार्फत स्वीकार गरेका छन् । उनको दाबीअनुसार तस्बिर खिच्दा प्रहरीसमेत सँगै थिए । ‘शनिबार साँझ ४ बजेतिर उहाँलाई हिरासत कक्षमा भेटेँ । फर्कने क्रममा ‘सिसिक्यामेरा कन्ट्रोल रुम’मा एकछिन गएँ । रवि दाइ सुतिरहनुभएको ‘स्क्रिन’मा देखेँ । मैले सोही तस्बिर खिचेको हुँ । तस्बिर खिच्दा प्रहरी पनि सँगै थिए,’ उनले भनेका छन् । 

‘म सिसिक्यामेरा भएको रुममा एकछिन छिरेँ । दाइलाई सिसिक्यामेरामा हेरेको थिएँ । उहाँ सुतिरहनुभएको थियो । केही गाह्रो नहोला भन्ने हिसाबले खिचँे । पहिला पनि यस्ता तस्बिर देखिरहेको हुन्थेँ,’ उनले भनेका छन्, ‘कसैलाई नराम्रो गरौँ भनेर गरेको होइन । प्रहरीलाई पनि नराम्रो गर्ने गरी खिचेको होइन । चितवनबाट राति–राति ल्याइए पनि यहाँ राम्रो गरी राखिएको छ भन्ने उद्देश्य थियो । मसँग मोबाइल मागिएन । मैले पनि दिइनँ । सिसिक्यामेरा रुमभित्र एकक्षण बसेको हो । त्यही क्रममा खिचेको हो ।’

नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता एसएसपी विश्व अधिकारीले तस्बिर सार्वजनिक हुनुमा प्रहरीको कमजोरी हुन सक्ने देखिएको हुँदा छानबिन गर्न समिति गठन भएको बताए । ‘घटनामा प्रहरीको पनि कमी–कमजोरी हुन सक्छ । कसरी घटना हुन पुग्यो ? एक्सेस (तस्बिर खिच्ने) कसरी पुग्यो ? यी सबै विषयमा छानबिन गर्न प्रधान कार्यालयबाट निर्देशन भइसकेको छ,’ उनले भने, ‘यसैअनुसार समिति गठन पनि भइसकेको छ । जोसुकै दोषी होस्, चाहे प्रहरी कर्मचारी या बाहिरको मान्छे । ऊमाथि कारबाही हुन्छ । गोपनीयताको उल्लंघन भएको छ । यसमा विद्युतीय कारोबार ऐन पनि आकर्षित हुन्छ । यस विषयमा पनि अनुसन्धान अघि बढिसकेको छ ।’