तीनकुने घटनामा प्रहरीको दाबी : विद्यार्थीलाई झुक्किएर गोली लाग्यो, घरको छतबाट अश्रुग्यास हानेको होइन

१५ चैतमा तीनकुनेस्थित राजावादीको प्रदर्शनमा घरको छतबाट अश्रुग्यास प्रहार नभएको प्रहरीले दाबी गरेको छ । अश्रुग्यास आकाशतर्फ प्रहार गरिनुपर्ने हुँदा फरक ठाउँमा बसेकाहरूले माथिबाट झरेजस्तो देखिएको प्रहरीको भनाइ छ । भृकुटीमण्डपस्थित पुलिस क्लबमा भएको पत्रकार सम्मेलनमा प्रहरीले तीनकुने घटनाबारे धारणा सार्वजनिक गर्दै यस्तो दाबी गरेको हो । 

• डिआइजी दिनेश आचार्य केन्द्रीय प्रवक्ता, नेपाल प्रहरी
• तीनकुने प्रदर्शनका क्रममा प्रहरी ‘कम्फर्टेबल जोन’मा थिएन । प्रदर्शनकारीले प्रहरीलाई लक्षित गरी ढुंगा प्रहार गरिराखेका थिए । सोही क्रममा अश्रुग्यास प्रहार गर्दा मञ्चसम्म पनि पुगेको हुन सक्छ । प्रहरी कसैको घरको छतमा पुगेको छैन । छतबाट ग्यास पनि प्रहार भएको छैन । यस्तो वेला ग्यास आकाशतर्फ प्रहार गर्नुपर्छ । फरक ठाउँमा बसेकाहरूले सोही ग्यास माथिबाट खसेझैँ देखेका हुन् । अन्यथा केही होइन ।

नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डिआइजी दिनेश आचार्यले ‘कम्फर्टेबल जोन’मा नबसी अश्रुग्यास प्रहार हुँदा अन्यत्र पनि पुगेको बताए । ‘तीनकुने प्रदर्शनका क्रममा प्रहरी ‘कम्फर्टेबल जोन’मा थिएन । प्रदर्शनकारीले प्रहरीलाई लक्षित गरी ढुंगा प्रहार गरिराखेका थिए । सोही क्रममा अश्रुग्यास प्रहार गर्दा मञ्चसम्म पनि पुगेको हुन सक्छ । प्रहरी कसैको घरको छतमा पुगेको छैन । छतबाट ग्यास पनि प्रहार भएको छैन । यस्तो वेला ग्यास आकाशतर्फ प्रहार गर्नुपर्छ । फरक ठाउँमा बसेकाहरूले सोही ग्यास माथिबाट खसेझैँ देखेका हुन् । अन्यथा केही होइन,’ उनले भने ।

राजावादी शक्तिले तीनकुनेस्थित चौरमा प्रदर्शन गरेका थिए । जसका लागि मञ्च पनि तयार गरिएको थियो । तर, त्यस दिन मञ्चमा कार्यक्रम हुनुअघि नै प्रदर्शनकारीले सुरक्षाकर्मीतर्फ ढुंगा प्रहार गरेको प्रहरीको भनाइ छ । डिआइजी आचार्यले राष्ट्रिय गानका बिच प्रहरीले अश्रुग्यास प्रहार गरेको सूचना झुटो रहेको बताए । ‘प्रदर्शनका दिन चौरमा मञ्च तयार थियो । तर, कार्यक्रम सुरु नहुँदै प्रदर्शनकारी ढुंगामुढामा उत्रिए । सोही क्रममा प्रहरीले अश्रुग्यास प्रहार गर्‍यो । राष्ट्रिय गानका बिच प्रहरीले अश्रुग्यास प्रहार गरेको भन्ने भिडियो ‘डिपफेक’ हो । कार्यक्रम नै सुरु भएको छैन भने राष्ट्रिय गान कसरी सुरु हुन्छ ?’ उनले प्रतिप्रश्न गरे । प्रदर्शनका क्रममा अश्रुग्यास ७४६ सेल, ब्ल्याक राउन्ड १९२, पेस्तोल दुई राउन्ड र प्लास्टिकको गोली ५८ राउन्ड प्रहार भएको प्रहरीले जानकारी दिएको छ ।

प्रहरीले कोटेश्वर बहुमुखी क्याम्पसमा अध्ययनरत विद्यार्थी रेविका खत्रीलाई झुक्किएर खुट्टामा गोली लागेको दाबी गरेको छ । जुडीबुटीस्थित खाद्य गोदामबाट कोटेश्वरस्थित डेरामा फर्कने क्रममा रेविकालाई गोली र उनका दाजु दिनेशलाई छर्रा लागेको थियो । उनीहरूको अहिले नयाँ बनेश्वरस्थित सिभिल अस्पतलमा उपचार भइरहेको छ । प्रहरी प्रवक्ता डिआइजी आचार्यले रेविकालाई झुक्किएर गोली लागेको बताए । ‘सुपरमार्केटमा लुटपाट भयो । नियन्त्रणका लागि प्रहरीले बल प्रयोग गर्‍यो । त्यही क्रममा रेविकालाई प्रहरीको गोली लागेको हुनुपर्छ,’ उनले भने । भाटभटेनी सुपरमार्केटमा भएको लुटपाट नियन्त्रण गर्ने क्रममा प्रहरीले गोली प्रहार गरेको थियो ।

मृतकका परिवारलाई सरकारले १०–१० लाख क्षतिपूर्ति दिने
सरकारले तीनकुने घटनामा मृत्यु भएकाको परिवारलाई क्षतिपूर्तिबापत दश–दश लाख रुपैयाँ दिने निर्णय गरेको छ । गृह मन्त्रालयले बुधबार मृतकका परिवारलाई जनही दश–दश लाख रुपैयाँ दिने निर्णय गरेको हो । प्रदर्शनमा एभिन्युज टेलिभिजनका पत्रकार सुरेश रजक र कीर्तिपुरका सविन महर्जनको मृत्यु भएको थियो । रजकको जलेर र महर्जनको गोली लागेर मृत्यु भएको थियो । गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता रामचन्द्र तिवारीले प्रदर्शनका क्रममा मृत्यु भएकाको परिवारलाई जनही दश–दश लाख रुपैयाँ दिने निर्णय भएको बताए । ‘१५ चैतमा भएको प्रदर्शनका क्रममा दुईजनाको ज्यान गयो । उनीहरूको परिवारलाई जनही दश–दश लाख रुपैयाँ दिने निर्णय भएको छ । सहमतिका लागि अर्थ मन्त्रालयमा पत्र पुगेको छ । त्यसपछि मन्त्रिपरिषद् बैठकमा प्रस्ताव पेस हुन्छ । त्यसलगत्तै परिवारका सदस्यले क्षतिपूर्तिबापतको रकम पाउनेछन्,’ उनले भने । पत्रकार रजकको बुधबार अन्तिम संस्कार गरिएको छ ।भाटभटेनी सुपरमार्केटका सञ्चालक मीनबहादुर गुरुङले पनि मृतकका परिवारलाई आर्थिक सहयोगको घोषणा गरेका छन् । बुधबार कार्यक्रममार्फत गुरुङले पत्रकार रजकको परिवारलाई पाँच लाख र महर्जन परिवारलाई तीन लाख रुपैयाँ दिने घोषणा गरेका हुन् । भाटभटेनीले प्रदर्शनका वेला लुटेरा समूहलाई भगाउने सुरक्षागार्डसहितका कर्मचारीलाई पुरस्कारसहित सम्मान गरेको छ । भाटभटेनीका मालिक गुरुङले सुरक्षागार्ड दुलप्रसाद पराजुलीलाई पाँच लाख एक हजार १११ रुपैयाँहित सम्मान गरेका हुन् । उनको पाँच ग्रेड बढुवा भएको छ । सुपरमार्केटका अन्य तीनजना सुरक्षागार्डलाई पनि जनही २५–२५ हजार नगदसहित सम्मान गरिएको छ ।

तीनकुने घटनाका घाइतेको उपचारमा ८० लाख खर्च हुने अनुमान

तीनकुनेमा भएको घटनामा घाइतेमध्ये १६ जना अझै अस्पतालमा उपचाररत छन् । उनीहरूमध्ये १३ जना विभिन्न सरकारी अस्पताल र तीनजना निजी अस्पताल (दुईजना बिएन्डबी र एकजना केएमसी)मा उपचाररत छन् । घाइते सबैजसोको शल्यक्रिया गर्नुपरेको र उपचारका लागि धेरै खर्च भएको स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीले बताए । उनका अनुसार बिरामीको उपचारमा मात्रै ८० लाख रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान गरिएको छ । ‘निजी र सरकारी जहाँ उपचार भए पनि सबै उपचार खर्च मन्त्रालयले व्यहोर्ने हो । सरकारी अस्पतालमा पनि बिरामीका लागि चाहिने सबै सामान हुँदैनन्, ती सामान बिरामीलाई किनाउनुपर्छ, तर उक्त भुक्तानी सरकारले गर्छ,’ उनले भने, ‘शल्यक्रिया र बिरामीको अवस्था गम्भीर भएका कारण उपचारमा पनि खर्च भएको हो ।’ बुढाथोकीका अनुसार सरकारी अस्पतालमध्ये सिभिल, वीर, टिचिङ, ट्रमा सेन्टरलगायत अस्पतालमा बिरामीको उपचार भइरहेको छ । 

गृहमन्त्री लेखकलाई बोलायो राज्य व्यवस्था समितिले 
प्रतिनिधिसभाको राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिले तीनकुने घटनामा भएको सुरक्षा कमजोरीबारे स्पष्ट पार्न गृहमन्त्री रमेश लेखकलाई बोलाएको छ । सभापति रामहरि खतिवडाका अनुसार शुक्रबार बिहान ११ बजे गृहमन्त्री लेखकलाई बोलाइएको हो । बुधबार बसेको बैठकमा सांसदहरूले तीनकुने घटनाबारे थरीथरीको कुराहरू आएको भन्दै सरकारले स्पष्ट पार्नुपर्ने माग गरेका थिए । उनीहरूले अहिलेसम्म गृह मन्त्रालयले सत्य–तथ्य सदनलाई जानकारी नगराएको भन्दै आपत्ति जनाएका थिए । तीनकुने घटनाको न्यायिक छानबिन गर्नुपर्ने उनीहरूको माग थियो । 

राप्रपा सांसद बुद्धिमान तामाङले एकपक्षीय रूपमा प्रस्तुत नहुन आग्रह गर्दै निष्पक्ष न्यायिक छानबिनबाट दोषी जोसुकै भए पनि कारबाही हुनुपर्ने बताए । आफू पनि आन्दोलनमा सहभागी हुन गएको र पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहसँगै दुर्गा प्रसाईंको फोटो देखेपछि टाप कसेर फर्किएको उल्लेख गरे ।

कांग्रेस महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले बालकुमारी घटनामा न्यायिक समिति बनेको, तर अहिले तीनकुने घटनामा किन बनेन भनेर प्रश्न गरे । माओवादीका हितराज पाण्डेले तीनकुने घटनामा सरकार नराम्रोसँग चुकेको बताए । ‘गाडी हुइँकाएर आएका दुर्गा प्रसाईं आफ्नै घेरामा हुँदा नसमात्ने, अहिले छिटोभन्दा छिटो समात्छौँ भनेर कसले पत्याउँछ ?’ उनले भने । एमालेका राजेन्द्र राईले तीनकुनेमा ठूलो घटना हुँदा पनि समितिले किन गृहमन्त्री नबोलाएको भनी प्रश्न गरे । कांग्रेस सांसद हृदयराम थानीले १५ चैतको घटनाका सन्दर्भमा गृहमन्त्रीको जवाफ मागे । सांसदहरूले गृहमन्त्री मागेपछि सभापति खतिवडाले शुक्रबार आउने तय भएको बताए । 

मिश्र र राणासहित ४१ विरुद्ध सात दिन म्याद थप 
तीनकुने प्रदर्शनका पक्राउ परेका राप्रपा वरिष्ठ उपाध्यक्ष रवीन्द्र मिश्र र महामन्त्री धवलशमशेर राणासहित ४१ जनाविरुद्ध जिल्ला अदालत काठमाडौंले अनुसन्धानका लागि सात दिनको म्याद थप गरेको छ । यसअघि उनीहरूविरुद्ध पाँच दिनको म्याद थप भएको थियो । मंगलबार म्याद सकिएपछि बुधबार थप गरिएको हो । 

प्रहरी परिसर काठमाडौंका प्रवक्ता एसपी अपिलराज बोहराले पक्राउ परेका ४१ जनाविरुद्ध सात दिनको म्याद थप भएको बताए । ‘तीनकुने प्रदर्शनका क्रममा पक्राउ परेका ४१ जनाविरुद्ध सात दिनको म्याद थप भएकाले अनुसन्धान प्रक्रिया अघि बढ्नेछ,’ उनले भने । सो घटनामा संलग्न थप सातजना बुधबार पक्राउ गरिएको एसपी बोहोराले जानकारी दिए । यससँगै सो घटनामा पक्राउ पर्नेको संख्या ६६ पुगेको छ । 

घटनामा मिश्र, राणा र धार्मिक गुरु पुष्कर खतिवडासहित १९ जनालाई राज्यविरुद्धको अपराध, आपराधिक उपद्रव र संगठित अपराध कसुरमा अनुसन्धान भइरहेको छ । बाँकी ४० जनाविरुद्ध आपराधिक उपद्रव संगठित अपराध कसुर लगाइएको छ । कसुर प्रमाणित भए पक्राउ परेकाविरुद्ध साढे सात वर्ष कैद र ७५ हजार रुपैयाँसम्मको जरिवाना हुने सक्नेछ । मुलुकी अपराध संहिता ऐन, ०७४ भाग २ को फौजदारी कसुर परिच्छेद १ मा राज्यविरुद्धको कसुरलाई व्याख्या गरिएको छ । ऐनको दफा ४९ को उपदफा ४ मा सार्वमौमसत्ता, भौगोलिक अखण्डता वा प्रादेशिक अखण्डता, राष्ट्रिय वा राष्ट्रिय एकता, नेपालको स्वाधीनता, स्वाभिमान वा संघीय इकाइबिचको सुसम्बन्ध खलल परिए राज्य विरुद्धको अपराध ठहरिन्छ ।