सहकारी सञ्चालकले पारिवारिक सम्बन्ध बिग्रिएको नाटक गरेर सम्पत्ति जोगाए, बचतकर्ताको बचत मात्रै डुबेन, परिवार नै टुट्यो

कास्कीको पोखरा महानगरपालिका– १९ का ७२ वर्षीय खगेन्द्र काफ्लेले ०६३ मा ओरेन्टल को–अपरेटिभमा १५ लाख रुपैयाँ राखे । छोरी शीतलले पनि सोही सहकारीमा अर्काे १५ लाख थपिन् । श्रीमती सावित्रीसँग रहेको १० लाख पनि ओरेन्टल सहकारीमै राखे । प्रत्येक महिना १८ प्रतिशत ब्याज दिने भनेपछि उनीहरूले घरमा भएभरको रकम सहकारीमै राखे पनि हालसम्म ब्याज त के साँवासमेत फिर्ता पाउन सकेका छैनन् । हाल सावित्रीको भने मृत्यु भइसकेको छ ।

पीडित काफ्लेले भने, ‘म विद्युत् प्राधिकरणमा जागिरे थिएँ । सेवानिवृत्त हुँदा केही रकम मसँग थियो । लगेर ओरेन्टलमा राखेँ । छोरी र श्रीमतीको साथमा रहेको पैसा पनि त्यहीँ लगेर राखियो । आज १७ वर्ष भइसक्यो, तर ओरेन्टलबाट ब्याज त परको कुरा साँवा नै पाउन सकेको छैन । यसबिचमा धेरै संघर्ष गरेँ । अड्डा अदालत धाएँ । तर, न्याय मिलेन ।’

समस्याग्रस्त सहकारी व्यवस्थापन समितिका अनुसार ओरेन्टलले काफ्लेसहित चार हजार २५९ बचतकर्ताको तीन अर्ब १९ करोड ५० लाख २२ हजार आठ सय २२ रुपैयाँ ठगी गरेको छ । विशेष अदालतका पूर्वअध्यक्ष गौरीबहादुर कार्कीको नेतृत्वमा गठित सहकारी जाँचबुझ आयोगले भने ओरेन्टलले ६ हजार ८९४ पीडितको ६ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ ठगी गरेको तथ्यांक सार्वजनिक गरेको थियो ।

ओरेन्टल ०६८ मा डुब्यो । अध्यक्ष सुधीर बस्नेत पक्राउ परे । बचतकर्ता एकजुट भएर सहकारी विभागमा पुगे । ओरेन्टलको नाममा रहेको जग्गा रोक्का गर्न निवेदन दिए । सहकारी विभागले ललितपुरको छम्पीमा रहेको सात सय र भक्तपुरको गुन्डुमा रहेको दुई सय रोपनी जग्गा रोक्का गर्न मालपोत कार्यालयलाई पत्र लेख्यो । पत्रपछि जग्गा रोक्का भयो भनेर बचतकर्ता ढुक्कले बसे । तर, मालपोतले जग्गा रोक्का गरेन । बरु, सुधीरले सहकारीका बचतकर्ताको रकम अपचलन गरेर जोडेको अथाह सम्पत्ति जोगाउन योजनाबद्ध रूपमा श्रीमती नितुसँग ‘कागजी सम्बन्धविच्छेद’ गरे । सम्पत्तिको व्यवस्थापन गरे, केही वर्षपछि जेलबाट पनि छुटे । ‘कागजी सम्बन्धविच्छेद’ गरेकै श्रीमती नितुसँगै बस्न थाले । बचतकर्ताको रकम भने कहिल्यै फिर्ता गरेनन् ।

आमपीडितको तर्फबाट मुद्दा लडिरहेका काफ्लेले भने, ‘ओरेन्टलले सात हजारभन्दा धेरै सर्वसाधारणको सात अर्ब रुपैयाँभन्दा धेरै रकम डुबाइदियो । सबैसँग महँगो ब्याज दिन्छु भनेर रकम जम्मा गरेको रहेछ । तर, हालसम्म सावाँसमेत पाउन सकेका छैनौँ । ओरेन्टलविरुद्ध लडाइँ लड्दालड्दै कतिपय पीडितको मृत्यु भइसकेको छ । उनीहरूले  किरिया खर्चसमेत पाउन सकेनन् ।’

सिभिल सहकारीमा लाखौँलाख बचत गरेकाहरूको मर्का पनि उस्तै छ । काठमाडौंको टोखानिवासी ६९ वर्षीय डिल्लीप्रसाद भट्टराईले जीवनभर कमाएको ३३ लाख सिभिलमा जम्मा गरे । १८ प्रतिशत ब्याज पाउने भनेपछि श्रीमतीसँग रहेको ५० लाख र दिदी ९२ वर्षीया प्रतिभा तिवारीको २५ लाख पनि सोही सहकारीमै राख्न लगाए । तर, सिभिलले उनीहरूलाई कबुल गरेको ब्याज त के सावाँसमेत फिर्ता गरेन । सिभिलका अध्यक्ष इच्छाराज तामाङसहितको टोली अहिले डिल्लिबजारस्थित कारागारमा आरामले बसेका छन् । भट्टराईजस्ता एक हजार ५०० पीडित डुबेको रकम फिर्ता लिन तीन वर्षदेखि कानुनी लडाइँमा छन् । जसमध्ये केहीको लडाइँकै क्रममा मृत्यु भइसकेको छ । डुबेको रकम उठ्ने ठेगान छैन ।

सिभिलविरुद्ध नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो(सिआइबी)मा एक हजार ४८७ पीडितले पाँच अर्ब ५९ करोड ३३ लाख ११ हजार १३७ ठगी भएको भन्दै जाहेरी दिएका थिए । सिभिलको मुद्दा अहिले काठमाडौं जिल्ला अदालतमा विचाराधीन छ । पीडितका अनुसार ठगीमा संलग्न पुर्पक्षका लागि कारागार चलान भएयता मुद्दा एकपटक पनि पेसीमा चढेको छैन । इच्छाराजले जेलमै बसेर मातहतको सम्पत्ति व्यवस्थापन गरिसकेका छन् । सहकारीको सम्पत्ति निजी बनाएपछि अहिले त सिभिल उल्टै ऋणमा छ । बचतकर्ताको रकम फिर्ता हुने क्रम झन् अनिश्चित बन्न पुगेको छ ।

बचतकर्ताको रकम अपचलन गर्ने सञ्चालकले सम्पत्ति जोगाउन श्रीमतीसँग देखावटी रूपमा सम्बन्धविच्छेद गरे । तर, सहकारीमा बचत गर्नेहरूको भने लाखौँ डुबेपछि घरवार साँच्चिकै बिग्रिएको छ । यसैमध्येका एक हुन्, भक्तपुरको सूर्यविनायक नगरपालिका– ३ का ७० वर्षीय यमबहादुर विष्ट । उनले झापाको शिवसताक्षी नगरपालिका– ९ स्थित ३ बिघा जग्गा बेचेको ११ करोड २७ लाख ललितपुर कुमारीपाटीस्थित गुडविल सहकारीमा जम्मा गरेका थिए । तर, उनले त्यसरी जम्मा गरेको रकम १ रुपैयाँ पनि चलाउन नपाई सहकारीले डुबाइदियो । डुबेको रकम फिर्ता गर्न विष्टले सबै प्रयत्न गरे । तर, सफल हुन सकेनन् । रकम डुबेकै कारण अहिले श्रीमती साथमा छैनन् । छोराछोरी टाढा भएका छन् । दाजुभाइबिच बोलचाल छैन ।

मानसिक रूपमा विक्षिप्त भइसकेका उनी मन बहलाउन कहिले सहकारीपीडितको आन्दोलनमा हिँड्छन् त कहिले शान्ति बाटिकास्थित बगैँचामा टहलिन आइपुग्छन् । गुडविलले विष्टसहित पाँच सयभन्दा धेरै सर्वसाधारणको एक अर्बभन्दा धेरै रकम ठगी गरेको छ । उनीहरूमध्ये केही आन्दोलनरत छन् । केहीको मृत्यु भइसकेको छ । गुडविलका अध्यक्ष दिवाकर श्रेष्ठ भने अहिले पुर्पक्षका लागि जेलमा छन् ।

सिफारिस

३५७ सहकारीमा दुई खर्ब ७५ अर्ब अपचलन