स्वास्थ्य र जीवनशैली प्रिन्ट संस्करण

कब्जियतबाट बच्न खानपानमा ध्यान दिनुस् 

हेल्थ टिप्स 

लक्षण
मानिसलाई दैनिक (कसै–कसैमा हप्तामा तीनपटक) दिसा अनिवार्य लाग्नुपर्छ । हप्तामा कम्तीमा तीनपटक पनि दिसा लागेन भने कब्जियत भएको भनेर बुझ्नुपर्ने हुन्छ । यी लक्षण देखिए कब्जियत भएको हुन सक्छ :
- नियमित दिसा नलाग्नु ।
- दिसा कडा हुनु, क्लियर नहुनु । 
- दिसा गर्न अप्ठेरो हुनु । 
- पेट फुल्नु आदि । 

कारण 
मुख्य कुरा खानपिन हो । शरीरमा फाइबर र पानीको मात्रा कम भयो भने यस्तो समस्या देखिन्छ । हाम्रो शरीरलाई कमसेकम २५ देखि ३५ ग्राम फाइबर दैनिक चाहिन्छ । यो परिपूर्ति भएन भने पेटमा गडबडी देखिन सक्छ ।

समाधानका उपाय
- फाइबरयुक्त खानेकुरा अर्थात् काँक्रो, मुला, हरियो सागसब्जी, गेडागुडी, मेवा, स्याउलगायत फलफूल प्रशस्त खाने । पानी प्रशस्त पिउने । 
- फ्याटयुक्त खानेकुरा (दूधचिया, दूध, चिज, बटर) धेरै नखाने ।
- नियमित व्यायाम गर्ने । 
- निश्चित समयमा खाने र निश्चित समयमा दिसा गर्ने । 
- दिसा रोकेर नबस्ने, लाग्नासाथ शौचालय गइहाल्ने । 
- धेरै नसुत्ने । 
- हप्तामा कम्तीमा तीनपटक पनि दिसा लागेन वा दिसामा रगत देखियो भने चिकित्सकसँग सम्पर्क राख्ने । 

जोखिम 
कब्जियतका कारण अन्य रोग पनि लाग्न सक्ने जोखिम रहन्छ । जस्तो, कसै–कसैलाई कब्जियत बढ्दै गएर पायल्स हुन्छ । कसै–कसैमा फिसर अर्थात् मलद्वारमा घाउ हुन सक्छ । उपचार नगरी बस्दा आन्द्रा र मलद्वारको क्यान्सर हुने जोखिमसमेत रहन्छ । कतिपयको मलद्वार नै बाहिर आउने खतरा पनि हुन्छ । यसलाई चिकित्सकीय भाषामा रेक्टल प्रोल्याप्स भनिन्छ । त्यसैले यस रोगलाई बेवास्ता गर्न हुँदैन । समस्या देखिएमा उपचार थालिहाल्नुपर्छ । 

पहिचान
दिसा अनियिमित हुनासाथ चिकित्सकलाई देखाउनुपर्छ । चिकित्सकले विभिन्न विधिमार्फत कब्जियतको पहिचान गर्छन् । जसमध्ये बिरामीको मेडिकल हिस्ट्री जाँच एक हो । दिसा परीक्षण गरेर पनि कब्जियत भए÷नभएको पुष्टि गरिन्छ । त्यस्तै, पेटको एक्स–रे गरेर पनि पत्ता लगाउन सकिन्छ । अर्को विधि बायोकेमिकल टेस्ट हो । यसमा सुगर, थाइराइड, इलेक्टोलाइट्सलगायत परीक्षण गरिन्छ । त्यस्तै, पहिचानका लागि कोलोनिक ट्रान्जिट टाइम, डिफिकोग्राफीलगायत अन्य विधि पनि अपनाइन्छ । 

उपचार
धेरैजसो अवस्थामा खानपिन र जीवनशैली नै सुधारेर कब्जियत कम गर्न सकिन्छ । तर, कब्जियतले अति नै समस्या दिइरहेका मानिसलाई पातलो दिसा गराउनका लागि हामी औषधिको प्रयोग गर्ने गर्छौं । त्यस्ता बिरामीलाई लेक्जाटिभ नामक औषधि दिइन्छ । यो औषधि पनि धेरै थरीका हुन्छन् । मानिसको उमेर र समस्याको अवस्था हेरेर औषधि दिइन्छ ।