Skip This
पछिल्लोपटक २०२१ मा पक्राउ परेकी नर्गिस मोहम्मदी ‘राज्यविरोधी दुष्प्रचार गरेको’ अभियोगमा जेलमा छिन्
जेलमा रहेकी इरानी अधिकारकर्मी नर्गिस मोहम्मदीले यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार पाएकी छिन् । पटक–पटक जेल परेकी उनी पछिल्लोपटक सन् २०२१ को नोभेम्बरमा पक्राउ परेकी थिइन् । उनलाई ‘राज्यविरोधी दुष्प्रचार गरेको’ अभियोगमा १२ वर्ष जेल सजाय सुनाइएको छ ।
शुक्रबार आयोजित एक कार्यक्रममा रोयल स्विडिस एकेडेमीले नर्गिसलाई सन् २०२३ को नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता घोषणा गरेको हो । ‘इरानमा महिला उत्पीडनविरुद्धको संघर्ष र सबैका लागि मानव अधिकार र स्वतन्त्रताका लागि उनले गरेको पहलका लागि मोहम्मदीलाई सम्मान गरिएको,’ ओस्लोस्थित नर्वेजियन नोबेल कमिटीका प्रमुख बेरिट रेस–एन्डरसनले जनाएका छन् । आगामी १० डिसेम्बरमा एक विशेष समारोहबीच उनलाई पुरस्कार प्रदान गरिनेछ ।
नर्गिस हाल तेहरानको कुख्यात इभिन जेलमा सजाय भोगिरहेकी छिन् । नोबेल कमिटीले इरानले उनलाई छिट्टै रिहा गर्ने आशासमेत व्यक्त गरेको छ । तर, स्टकहोम इन्टरनेसनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युटका ड्यान स्मिथले उनको रिहाइको सम्भावना न्यून रहेको बताएका छन् ।
प्रहरी हिरासतमै मृत्यु भएकी एक युवतीको विरोधमा महिलाहरूको नेतृत्वमा एक वर्षभन्दा लामो समयदेखि देशभर सरकारविरोधी प्रदर्शन भइरहेका वेला नर्गिसले पुरस्कार पाएकी हुन् । उनको परिवारले यो पुरस्कार ‘इरानको स्वतन्त्रताको लडाइँका लागि ऐतिहासिक र गहिरो क्षण’ भएको बताएको छ । ‘पुरस्कारले मानव अधिकारका लागि नरगेसको लडाइँलाई हौसला दिनेछ,’ नर्गिसका पति तागी रहमानीको भनाइ उद्धृत गर्दै रोयटर्सले उल्लेख गरेको छ ।
नर्गिस नोबेल शान्ति पुरस्कार जित्ने १९औँ महिला हुन् । यो पुरस्कार विजेताले एक करोड १० लाख स्विडिस क्रोनर र पदक प्राप्त गर्छ । नर्गिस यस वर्ष बिबिसीको विश्वभरका सय प्रेरणादायी र प्रभावशाली महिलाको उच्च प्रोफाइल सूचीमा समेत परेकी थिइन् । सन् १९०१ मा पहिलोपटक नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो ।
जेलबाटै दुर्व्यवहारका घटनाको विवरण सार्वजनिक
कारागारमा रहे पनि नर्गिसलाई आफ्नो देशमा महिलामाथि हुने दुर्व्यवहारबारे बोल्न रोकेको छैन । बिबिसीका अनुसार गत डिसेम्बरमा उनले सरकारविरोधी प्रदर्शनका क्रममा हिरासतमा परेका महिलालाई यौन र शारीरिक दुर्व्यवहार भइरहेको पत्रमार्फत जानकारी दिएकी थिइन् ।
उनी अन्य कार्यकर्ता र बन्दी महिलाका परिवारमार्फत बाहिरी संसारसँग कुराकानी गर्न सक्षम भएकी थिइन् । त्यतिखेर नर्गिसले एक प्रसिद्ध कार्यकर्तालाई हात र खुट्टा हुकमा बाँधेर गाडीमा जेलमा लगिएको र त्यसपछि सुरक्षा अधिकारीले यौन दुर्व्यवहार गरेको जानकारी दिएकी थिइन् ।
नर्गिसका अनुसार दुर्व्यवहारको रिपोर्ट गर्दा हिरासतमा रहेका महिलाका परिवारलाई धम्की आउन सक्छ, तर यसलाई रोक्नका लागि के भइरहेको छ भनेर खुलासा गर्न आवश्यक छ । तर, इरानको राज्य प्रशासनले महिला प्रदर्शनकारीविरुद्ध बलात्कार र सुरक्षा बल प्रयोग गरेको रिपोर्टलाई अस्वीकार गरेको छ ।
‘मोहम्मदीको सम्मानले इरानी महिलाको साहस उजागर’
मानव अधिकारका लागि संयुक्त राष्ट्रसंघीय उच्चायुक्तको कार्यालयले मोहम्मदीलाई प्रदान गरिएको नोबेल शान्ति पुरस्कारले इरानी महिलाको साहस र दृढतालाई उजागर गरेको जनाएको छ । एजेन्सीकी प्रवक्ता एलिजाबेथ थ्रोसेलले भनिन्, ‘हामीले प्रतिशोध, धम्की, हिंसा र हिरासतमा उनीहरूको साहस र दृढता देखेका छौँ ।’
गत वर्ष यो पुरस्कार रुसी मानव अधिकार समूह मेमोरियल, युक्रेनको सेन्टर फर सिभिल लिबर्टिज र जेलमा रहेका बेलारुसी अधिकारकर्मी एलेस बिलियात्स्कीलाई दिइएको थियो । उनीहरूलाई युक्रेनमा जारी रुसी आक्रमणको पृष्ठभूमिमा ‘शान्तिको प्रवर्द्धन’का लागि संयुक्त रूपमा दिइएको थियो ।
को हुन् मोहम्मदी ?
इरानको जन्जनमा १९७२ मा जन्मिएकी हुन् नर्गिस मोहम्मदी । हाल तेहरानको इभिन कारागारमा रहेकी उनी इरानी लेखक र मानव अधिकार कार्यकर्तासँगै डिफेन्डर्स अफ ह्युमन राइट्स सेन्टर (डिएचआरसी)की उपनिर्देशक हुन् ।
नर्गिस अहिलेसम्म १३ पटक पक्राउ परिसकेकी छिन् । पाँचपटक त दोषी नै ठहर गरिएको छ र कुल ३१ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ । पछिल्लोपटक उनी सन् २०२१ को नोभेम्बरमा पक्राउ परेकी थिइन् । उनका पति (राजनीतिक कार्यकर्ता) तागी रहमानी आफ्ना दुई सन्तानसँगै हाल पेरिसमा निर्वासनमा छन् । उनीहरूले वर्षौँदेखि एक–अर्कालाई देखेका छैनन् ।
अलजजिराका अनुसार नर्गिस हाल ‘राज्यविरोधी प्रचार फैलाएको’ अभियोगमा १२ वर्षको जेल सजाय भोग्दै छिन् । यही अभियोगमा उनलाई एक सय ५४ कोर्राको सजाय पनि सुनाइएको थियो । एक दशकदेखि उनी जेलभित्र र बाहिर छिन् । इरानमा प्रहरी हिरासतमै मृत्यु भएकी महसा अमिनीको विरोध प्रदर्शनपछि नर्गिसले एभिन जेलमा एक महिलाका रूपमा दुर्व्यवहारको अनुभव गरेको बताइएको छ ।
एजेन्सीहरूकाे सहयाेगमा
