कोभिड–१९ को जोखिमका बीचमा पनि स्ट्यान्डर्ड अपरेटिङ प्रोसिडुअर (एसओपी) लागू गरेर पूर्वाधार निर्माण कार्यलाई निरन्तरता दिइएको एसियाली विकास बैंक (एडिबी) ले जनाएको छ । कोभिडका कारण पछिल्ला साढे ६ महिना कतिपय पूर्वाधार आयोजना निर्माणमा अवरोध भइरहे पनि एडिबीको सहयोगमा सञ्चालित आयोजना निर्माणले निरन्तरता पाएका छन् ।  

बैंकको शतप्रतिशत लगानी रहेका विकास आयोजनामा एसओपी लागू गरिएको छ । एसओपी अन्तर्राष्ट्रिय असल अभ्यास र स्वास्थ्य तथा विकाससँग सम्बन्धित संस्थाहरूले जारी गरेका निर्देशिकाहरूलाई पालन गरी तयार गरिएको हो । एडिबीले एसओपी तयार गरेदेखि आयोजनामा कार्यान्वयन गर्न सम्बन्धित निकायहरूलाई परिपत्र गरेको थियो । मार्चमा लकडाउन सुरु भएपछि कोभिडका कारण विकास आयोजना प्रभावित हुने भन्दै सुरक्षाका मापदण्ड अपनाएर परियोजना कार्यान्वयनलाई अगाडि बढाएको बैंकको भनाइ छ । 

एडिबीले सबै आयोजनामा कार्यान्वयन निकायसँग द्रुत सर्वेक्षण गरेको थियो । त्यसपछि ती निकायले माग गरेअनुुसार २१ जुलाईदेखि २३ सम्म सबै आयोजना कार्यान्वयन निकाय, परामर्शदाता तथा निर्माण व्यवसायीलाई एसओपी कार्यान्वयनबारे अभिमुखीकरण गरिएको एडिबीका वरिष्ठ वातावरण अधिकृत दीपकबहादुर सिंहले जानकारी दिए । कोभिड संक्रमण रोकथामका लागि कर्मचारीले पालना गर्ने व्यक्तिगत अभ्यासहरू जस्तै, भौतिक दूरी, व्यतिmगत व्यवहार, बैठकमा भाग लिँदा गर्नुपर्ने नियम, निर्माण क्षेत्रमा जाँदा अपनाउनुपर्ने उपाय स्पष्ट रूपमा जानकारी गराइएको थियो । 

त्यसैगरी, निर्माण कार्य सुचारु गर्दा अपनाइने कार्यविधिहरूमा काम सुरु गर्नुअघि कामदारको व्यवस्थापन, प्रवेशद्वारमा सुरक्षा व्यवस्था, कामदारलाई निर्माण क्षेत्रबाट बाहिर जान निषेध, प्लान्ट र मेसिनरीको निर्मलीकरण, सामान लोड–अनलोड गर्ने तरिका, पिपिईको प्रयोग एवं कामदारहरूको बस्ने शिविर (क्याम्प) को उचित व्यवस्थापन गरिएको वरिष्ठ वातावरण अधिकृत सिंहले बताए । एसओपी आयोजनाको वातावरणीय व्यवस्थापन योजना तथा पेसागत स्वास्थ्य र सुरक्षा योजनाको पूरक योजना भएको एडिबीले जनाएको छ । 

नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन) ले आयोजना गरेको वेबिनारमा एडिबीका क्षेत्रीय निर्देशक मुख्तोर खामुदखानोभले परियोजना साइटहरूमा कामदारहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न एसओपीले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको बताए । यसले निर्माण क्षेत्रमा कोभिड–१९ को जोखिम कम गराउन र कर्मचारीहरूमा संक्रमण फैलिन नदिएको उनको भनाइ छ । ‘विकास परियोजनालाई अगाडि बढाउनुपर्ने आवश्यकता रहेकाले एडिबीले एसओपी बनाएर निर्माणलाई निरन्तरता दिएको हो,’ उनले भने । कार्यक्रममा एडिबीले बनाएको जस्तै एसओपी बनाएर अन्य विकास परियोजनालाई अगाडि बढाउन सकिने पूर्वअर्थसचिव सुमन शर्माले बताए । 

निर्माण क्षेत्रमा कम्तीमा ८५ प्रतिशत कामदार बेरोजगार
केन्द्रीय तथ्यांकअनुसार निर्माण क्षेत्रमा रहेका १७ लाख कामदारमध्ये ३ लाखले मासिक तलब लिन्छन् । मासिक तलबमा काम गर्नेमध्ये कोभिड संकटपछि ५० प्रतिशतले तलब पाएका छैनन् । ज्यालादारीमा काम गर्ने बाँकी १४ लाखमध्ये ९५ प्रतिशतले रोजगारी गुमाएका छन् । यो संख्या १३ लाख ३० हजार हो । महामारीले खानीजन्य, क्रसर तथा फलामजन्य उद्योग बन्द भएका छन् । यसले समग्र निर्माण कार्यलाई ठप्प बनाएको छ, निर्माण क्षेत्रमा मात्र विकास बजेटको ३५ प्रतिशत उपयोग गर्छ । औपचारिक र अनौपचारिक गरी करिब ३० लाख मानिसहरूले निर्माण आयोजनामा काम गर्छन् । तर, अहिलेको संकटले अधिकांश निर्माण आयोजनालाई कम्तीमा एक वर्षपछाडि धकेलेको छ ।