चोभार बन्दरगाहबाट तीन वर्षमा २ अर्बको आयात, निर्यात २ करोडको

सञ्चालनमा आएको तीन वर्ष पुग्नै लाग्दा चोभार सुक्खा बन्दरगाहबाट आयात व्यापार बढ्न थाले पनि निर्यात भने शून्यप्रायः छ । २२ चैत ०७८ देखि सञ्चालनमा आएको काठमाडौंस्थित चोभार सुक्खा बन्दरगाहबाट हालसम्म दुई अर्ब १० करोडबराबरको वस्तु आयात हुँदा निर्यात भने दुई करोडबराबरको मात्रै भएको छ । 

यो बन्दरगाहको सञ्चालनबाट काठमाडौं र आसपासबाट हुने निर्यात प्रवद्र्धनमा समेत योगदान मिल्ने अपेक्षा गरिएको थियो । तर, सञ्चालनको साढे दुई वर्ष बितिसक्दासमेत निर्यातका गतिविधि हुन सकेको देखिँदैन । नाकासँग नजोडिएको नेपालकै पहिलो सुक्खा बन्दरगाहले आयात–निर्यात व्यापारलाई थप सहज गर्ने तथा लागत घटाउने अपेक्षा गरिएको थियो । 

बन्दरगाह सञ्चालनको उद्घाटन कार्यक्रममा नेपाल इन्टरमोडेल यातायात विकास समितिका कार्यकारी निर्देशक आशिष गजुरेलले ‘बन्दरगाह सञ्चालनले देशमा बढ्दो व्यापार घाटालाई कम गर्न निर्यात प्रवद्र्धनमा महत्वपूर्ण सहयोग पुग्ने विश्वास लिएको’ बताएका थिए । तर, आयातका गतिविधि बढ्न थाले पनि निर्यात भने हुन सकेको देखिँदैन ।  

भन्सार विभागका अनुसार चोभार सुक्खा बन्दरगाह सञ्चालनमा आएयता चोभार भन्सारबाट दुई अर्ब १० करोड नौ लाख ७३ हजार रुपैयाँको आयात भएको छ । त्यस्तै, निर्यात भने एक करोड ९९ लाख ९८ हजार रुपैयाँबराबरको मात्रै भएको विभागको तथ्यांक छ । सुरुका दुई आर्थिक वर्षमा सामान्य निर्यात भए पनि पछिल्ला दुई आर्थिक वर्षमा भने चोभारबाट हुने निर्यात शून्य छ । 

चालू आर्थिक वर्ष ०८१/८२ को कात्तिकसम्ममा चोभार भन्सार हुँदै ३९ करोड ४५ लाख ३० हजारबराबरका मालवस्तु भित्रिएका छन् । जुन उक्त अवधिको कुल आयातको ०.०८ प्रतिशतबराबर हो । तर, यस अवधिमा निर्यात भने शून्य छ । त्यसअघि आर्थिक वर्ष ०८०/८१ मा चोभारबाट ९६ करोड ५२ लाख ६१ हजार रुपैयाँबराबरका वस्तु भित्रिएका थिए । कुल आयातमा यस बन्दरगाहको हिस्सा ०.०६ प्रतिशत रहेको थियो । उक्त आवमा चोभारबाट निर्यात भने हुन सकेन । 

आर्थिक वर्ष ०७९/८० चोभारबाट ६४ करोड २३ लाख पाँच हजार रुपैयाँको आयात हुँदा एक करोड ४४ लाख २८ हजार रुपैयाँ निर्यात भएको थियो । जुन उक्त आवको कुल निर्यातको ०.०१ प्रतिशतबराबर हुन आउँछ । त्यसअघि आर्थिक वर्ष ०७८/७९ मा चोभारबाट नौ करोड ८८ लाख ७७ हजार रुपैयाँबराबरको आयात हुँदा ५५ लाख ७० हजार रुपैयाँबराबरको निर्यात भएको थियो, जुन कुल निर्यातमा नगण्य हिस्सा हुन आउँछ । 

विश्व बैंकको ऋण सहयोगमा निर्माण भएको चोभार सुक्खा बन्दरगाहको कुल लागत एक अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ रहेको छ । करिब दुई सय ६० रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको बन्दरगाहमा भन्सार, क्वारेन्टिन, बैंकलगायत निकायको उपस्थिति रहेको छ । 

बन्दरगाहमा लोड–अनलोड भवन तीनवटा, गोदाम घर तीनवटा, प्रशासनिक भवन तीनवटा, एप्राइजल सेड तीनवटा, धर्मकाँटा तीनवटा, कन्टेनर यार्ड, विद्युत् सबस्टेसन, बाउन्ड्री लाइट, अन्य सवारी पार्किङलगायतका संरचना रहेका छन् । बन्दरगाहको कन्टेनर यार्डमा पाँच सयवटा कन्टेनर र पाँच सयवटा ट्रक राख्न मिल्ने ६५ हजार वर्गमिटर पार्किङ क्षेत्र रहेको छ ।

बन्दरगाहाले आयात–निर्यातमा सहजीकरण मात्रै गर्ने हो : आशिष गजुरेल, कार्यकारी निर्देशक नेपाल इन्टरमोडेल यातायात विकास समिति
आयात–निर्यातको काम गर्ने सुक्खा बन्दरगाहले होइन । हामीले सहजीकरणको काम मात्रै गर्ने हो । उद्योगीहरूले उत्पादन गरेर निर्यात गर्नका लागि आए भने हामी सहजीकरण गर्नका लागि पूर्ण रूपमा तयार छौँ । हामीसँग सम्पूर्ण पूर्वाधार नै तयार भइसकेको छ । तर, हामीसँग निर्यात गर्ने उत्पादन अत्यन्त कम हुँदा आयात मात्र भएको देखिन्छ, निर्यात नगण्य देखिएको छ । जसले गर्दा बाहिरबाट हेर्दा बन्दरगाहले आयात मात्र गर्‍यो, निर्यात गर्न सकेन भन्ने देखिन्छ । खासमा बन्दरगाह आफैँले आयात–निर्यात गर्ने होइन, यसलाई सहजीकरण गर्ने नै हो ।

निर्यात गर्नलाई त सबैभन्दा पहिला निर्यातयोग्य वस्तु उत्पादन तयार गर्नुपुर्‍यो र उद्योगीहरू तयार हुनुपर्‍यो । तराई क्षेत्रका बन्दरगाहबाट निर्यात भइरहेको छ, तर काठमाडौं र उत्तरी नाकाबाट निर्यात गर्न मिल्ने उत्पादन कम तयार हुँदा निर्यात नगण्य देखिएको हो  ।