मुख्य समाचार प्रिन्ट संस्करण

कंक्रिट संरचनाले भासियो बाग गुठीवरपरको जमिन

कंक्रिटका संरचना भत्काएर पुरानै स्वरूपमा पुनर्निर्माण गर्न स्थानीय तथा अभियन्ताको माग 

भूकम्पपछि संरक्षण अभावमा जीर्ण बनेको सुन्धारास्थित बाग गुठी क्षेत्रभित्र जान निषेध गरिएको छ । बाग गुठीवरपर टिनले घेरेर भित्र जान निषेध गरिएको हो । गुठीभित्र जान निषेध गरिनुको कारण गुठीमा भुइँतले पार्किङसहितको कम्प्लेक्स वा ठूलो होटेल निर्माणको प्रयास हो । 

स्थानीय र सम्पदा अभियन्ताको जोडबलपछि पुरातत्व विभागले यहाँ काम रोक्न महानगरलाई निर्देशन दिइसकेको छ । तर, फेरि काम सुरु हुने आशंका स्थानीयहरूमा छ । कंक्रिटको संरचनाका कारण वरपरको जमिन भासिएको छ । 

त्यस्तै, ऐतिहासिक गुठी मासिने चरणमा पुगेको छ । ‘सुरुमा एक–दुईजना मानिस आएर काम गरे । सानोतिनो मर्मत सोचेका थियौँ । तर, पछि डोजर ल्याएर रातभर नै काम गर्न थाले । कामदार बढाएर काम गर्न थालेपछि हामीले प्रश्न गर्‍यौँ । यो भवन बनाउँदै गरेका इन्जिनियरले हामीलाई नक्सा देखाए, जसमा पुरातात्विक शैलीको दुईतले संरचनाको डिजाइन थियो ।

तर, नक्साअनुसारको भवन बनिरहेको थिएन । त्यसपछि हामी विभिन्न निकाय गयौँ,’ स्थानीय हेमन्त गौचनले भने, ‘दुई तलाको भवन पुरानै ढाँचामा बन्छ भने हामीलाई आपत्ति छैन । तर, भवन निर्माणका लागि काम अघि बढेपछि बाटो नै भासिएको छ । चर्किएको छ । यो अवस्था हेर्दा यहाँ पुरानै ढाँचामा भवन त बन्न लागेको होइन ।’ उनका अनुसार विभिन्न निकायमा धाएपछि लिखित रूपमा काम गर्न रोकिएको भनिए पनि अझै कहिलेकाहीँ रातिको समयमा काम हुने गरेको छ । 

बनेको संरचना नभत्काए संघर्षमा उत्रिने अभियन्ताको चेतावनी 
ऐतिहासिक बाग गुठीमा बनिरहेको संरचना भत्काएर पुरानै स्वरूपमा पुनर्निर्माण र संरक्षण गर्नतर्फ नलागे संघर्षमा उत्रिने सम्पदा अभियन्ता गणपतिलाल श्रेष्ठले बताए । ‘डन्डीको प्रयोग हेर्दा ठूलै होटेल वा कम्प्लेक्स बन्ने परियोजनाजस्तो देखिन्छ । व्यापारिक कम्प्लेक्स खोल्दा देवीदेवताका मन्दिर स्थापना गर्ने प्रचलन छ । यहाँ त भइरहेकै तलेजु भवानीलाई भित्र पार्ने किसिमले संरचना बनाएको देखियो,’ उनले भने, ‘व्यापारिक सोचले बन्न लागेको यो कम्प्लेक्स तत्काल पहिलो फेजमा हुँदा नै हटाउन सम्भव छ, त्यसैले हटाउनुपर्‍यो । र, ९० सालभन्दा अघि जेजस्तो थियो, त्यस्तै संरचना बनाएर संरक्षण पनि गर्नुपर्‍यो ।’ रोक्का मात्रै समाधान नभएको भन्दै उनले बाग गुठीमा क्रंकिटको संरचना हटाउनुपर्ने माग गरे । उनले महानगर र सम्बन्धित निकाय एकढिक्का भएर संयुक्त रूपमा प्राविधिक प्रतिवेदन बनाएर अगाडि बढ्न सुझावसमेत दिए । ‘हाम्रो संघर्ष निकायलाई जवाफदेही बनाउने हो । जवाफदेही हुन्न भने अभियानबाट संघर्ष सुरु गर्ने हिसाबबाट अगाडि बढिसकेका छौँ,’ उनले भने । 

बाग गुठी परिसरभित्र रहेको सत्तलको ढोकाबाट दुई सय वर्षअघि तत्कालीन राजकुमार उपेन्द्रवीरविक्रम शाह प्रवेश गरेका थिए । तर, त्यहाँबाट नफर्किएको इतिहास रहेको बताइएको छ भने गुठी परिसरभित्र तलेजु भवानीको एकतले मन्दिरसमेत रहेको छ । ९० सालको भूकम्पअगाडि तीनतले रहेको यो मन्दिर त्यसपछि एक तले बनेको हो । हाल बाग गुठीका तीनवटै सत्तल भत्काएर काम भइरहेको छ । पुरातत्व विभागका प्रवक्ता रामबहादुर कुँवरले अहिले यहाँ संरचना बनाउने काम रोकिएको बताए । ‘हामीले रोक्काका लागि महानगरलाई भनिसकेका छौँ । अहिले काम रोक्का भएको छ,’ कुँवरले भने, ‘बाग गुठीलाई उपस्थित हुन पत्र पठाएका छौँ । प्रतिनिधिसँग छलफल गरेर अगाडि बढ्छौँ ।’