साउनदेखि श्रम स्वीकृतिमा स्वचालित प्रणाली

वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकका लागि श्रम स्वीकृतिमा स्वचालित प्रणाली लागू गरिने भएको छ । श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले १ साउनदेखि लागू हुने गरी संस्थागत श्रम स्वीकृति स्वचालित प्रणालीमार्फत प्रदान गर्ने भएको हो । यसका लागि वैदेशिक रोजगार विभागले सञ्चालनमा ल्याएको वैदेशिक रोजगार सूचना व्यवस्थापन सिस्टम (फेमिस)को प्रयोग गरिनेछ । 

नयाँ व्यवस्थाअनुसार म्यानपावर कम्पनीमार्फत वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारले पहिलो तथा अन्तिम श्रम स्वीकृति लिनुपरेमा कम्पनीले फेमिस सिस्टममा सबै आवश्यक कागजपत्र भर्नेछ । फेमिसले छानबिन गरेपछि कागजपत्र सबै ठकी भएमा सिस्टमले नै प्रमाणीकरण गर्ने मन्त्रालयका श्रमसविच एकनारायण अर्यालले बताए । त्यस्तै, व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतिका लागि वैदेशिक रोजगार विभागअन्तर्गत रहेको श्रम कार्यालयको एउटै तहले नै प्रमाणीकरण गर्ने व्यवस्था गरिनेछ । आगामी दिनमा व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतिलाई पनि स्वचालित प्रणालीमार्फत नै प्रमाणीकरण गर्ने व्यवस्था गरिने उनले बताए । 

हालको व्यवस्थाअनुसार संस्थागत र व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिन फेमिसमार्फत अनलाइनबाट नै निवेदन दिन सकिनेछ । तर, यसरी दिइएको निवेदनलाई श्रम कार्यालयले प्रमाणित गर्नेछ । तर, स्वचालित प्रणाली लागू भएपछि कार्यालयका कर्मचारीले श्रम स्वीकृतिका लागि परेको निवदेनको छानबिन गर्नुपर्नेछैन । सिस्टमले नै प्रक्रिया पूरा गर्नेछ । 

 गलत सूचना राख्नेलाई हदैसम्मको कारबाही
श्रम मन्त्रालयले श्रम स्वीकृतिका लागि स्वचालित प्रणाली लागू गरेसँगै म्यानपावर व्यवसायीलाई थप जिम्मेवार बनाएको छ । नक्कली कागजपत्र र झुटो विवरण भरेको पाइएमा हदैसम्मको कारबाही गरिने वैदेशिक रोजगार विभागका महानिर्देशक मदन दाहालले बताए । ‘स्वचालित भए पनि केही समय कार्यालयका कर्मचारीले कागजपत्रको निरन्तर निगरानी राख्नेछन् । व्यवसायीले गलत विवरण राखेको भेटिएमा कारबाही गरिनेछ,’ उनले भने । स्वचालित प्रणालीले श्रम स्वीकृतिको प्रक्रियालाई सरल र पारदर्शी बनाउने विभागका महानिर्देशक दाहालले बताए । सरकारको डिजिटल गभर्नेन्स नीतिलाई पछ्याउँदै विभागले पनि स्वचालित प्रणालीलाई अँगालेको उनले बताए ।

 वैदेशिक रोजगारीका सबै सेवा अनलाइनबाटै
श्रम मन्त्रालयले वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारका लागि प्रदान गर्ने सबै खालका सेवा–सुविधालाई अनलाइनमार्फत नै प्रदान गर्ने व्यवस्था गरेको छ । श्रमिकले वैदेशिक रोजगारी विभाग र वैदेशिक रोजगार बोर्डबाट पाउने सबै खालका सेवा–सुविधा अनलाइनबाट नै प्रदान गर्ने व्यवस्था गरेको छ । मन्त्रालयले वैदेशिक रोजगार बोर्डले सञ्चालन गर्ने पूर्वप्रस्थान, अभिमुखीकरण तालिम पनि अनलाइनमार्फत नै सञ्चालन गर्ने तयारी गरेको छ । हरेक श्रमिकको हातमा मोबाइल र इन्टरनेटको सुविधा हुने भएकाले मन्त्रालयले अनलाइनबाट तालिम लिन सक्ने व्यवस्था गर्न लागेको हो । 

नयाँ व्यवस्थाअनुसार म्यानपावर कम्पनीमार्फत वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारले पहिलो तथा अन्तिम श्रम स्वीकृति लिनुपरेमा कम्पनीले फेमिस सिस्टममा सबै आवश्यक कागजपत्र भर्नेछ । फेमिसले छानबिन गरेपछि कागजपत्र सबै ठीक भएमा सिस्टमले नै प्रमाणीकरण गर्छ । 

एकनारायण अर्याल, सचिव,
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय

वैदेशिक रोजगार बोर्डबाट प्रदान गरिने सेवालाई समेत अनलाइनमार्फत प्रदान गर्न थालिएको छ । वैदेशिक रोजगारीमा गएका कामदारको मृत्यु भएमा, अंगभंग र अशक्त बिरामी भएको अवस्थामा वैदेशिक रोजगार बोर्डबाट पाउने सबै खालको सुविधा अनलाइनबाट नै प्राप्त गर्न सकिने व्यवस्था गरिएको हो ।

पीडित कामदारका नेपालमा रहेका आफन्तले मृत्यु भएकोमा पाउने रकम, शव झिकाउने, उपचार गर्नेलगायतका सुविधाका लागि अनलाइनबाट नै आवेदन दिन र सोधपुछ गर्न सकिने व्यवस्था गरेको छ । साथै, बिमा कम्पनीले भुक्तानी गर्नुपर्ने रकम लिन पीडित कामदार वा कामदारका आफन्तले श्रम स्वीकृति लिएको–गएको भन्ने प्रमाणित गर्न विभाग धाइरहनुनपर्ने भएको छ । बिमा कम्पनीले बोर्डको अनलाइन सूचना व्यवस्थापन प्रणालीमार्फत कामदारले श्रम स्वीकृति लिएर गएको वा नगएको जाँचबुझ गर्न सक्ने विभागले व्यवस्था गरेको छ । 

त्यस्तै, मन्त्रालयले ०७९ जेठ ६ गतेदेखि श्रम कार्यालयका सबै सेवा अनलाइनबाट लिन सक्ने व्यवस्था गरेको हो । मन्त्रालयले सबै खालका श्रम स्वीकृतिलाई फेसलेस, क्यासलेस र पेपरलेस बनाएको हो । कार्यालयले २ माघ ०७८ देखि पुनः श्रम स्वीकृति अनलाइनबाट नै लिन सकिने व्यवस्था गरेको थियो । 

त्यस्तै, २ वैशाख ०७९ देखि संस्थागत श्रम स्वीकृतिको काम अनलाइनबाट मात्र गर्न सकिने व्यवस्था गरेको थियो । त्यस्तै, जेठ ६ गतेदेखि नयाँ व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति पनि अनलाइनबाट नै लिन सकिने व्यवस्था गरेको हो । नयाँ व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतिका लागि भिसा, करार सम्झौता, स्वास्थ्य परीक्षण उत्तीर्ण प्रमाणपत्र, अभिमुखीकरण तालिम लिएको प्रमाणपत्र, सीपमूलक रोजगारमा जान सीप सिकेको प्रमाणपत्र, स्वघोषणा फाराम, अनलाइनबाटै म्यादी जीवन बिमा र कल्याणकारी कोषमा रकम जम्मा गरेको प्रमाण अनलाइनमा अपलोड गर्नुपर्नेछ । 

व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिँदा सम्बन्धित देशको नेपाली राजदूतावासबाट कागजात प्रमाणीकरण आवश्यक पर्छ । यसअघि साउदी अरब, कतार, कुवेत र संयुक्त अरब इमिरेट्सबाट प्रमाणीकरण गर्ने व्यवस्था थियो । ०७९ वैशाखदेखि सरकारले क्रोएसिया, पोल्यान्ड, रोमानिया, हंगेरी, बेलारुस, माल्दोभा, अल्बानिया र स्लोभाकियालाई पनि थप गरेको छ । प्रमाणीकरणका लागि नेपाली राजदूतावासमा रोजगारदाता कम्पनी वा स्पोन्सरले राहदानीको प्रतिलिपि, भिसाको प्रतिलिपि, करार वा सम्झौतापत्रको प्रतिलिपिलगायत विवरण पेस गर्नुपर्नेछ । रोजगारदाताले सबै कागजपत्र सम्बन्धित व्यक्ति र वैदेशिक रोजगार कार्यालयको इमेलमा पठाउनुपर्नेछ । सम्बन्धित व्यक्तिले इमेलमा प्राप्त कागजात आफैँले प्रिन्ट गरी अनलाइनमा अपलोड गर्नुपर्नेछ ।