मुख्य समाचार प्रिन्ट संस्करण

पुर्ख्यौली पेसा संकटमा परेपछि विकल्प खोज्दै माझी समुदाय

सदियौँदेखि रामेछापको कोशी किनारमा बसोवास गर्दै आएको माझी समुदायको पेसा लोप हुन थालेपछि युवापुस्ता वैकल्पिक पेसाको खोजीमा जुट्न थालेको छ । कोशीमा डुंगा तार्ने, माछा मार्ने र घरमा पारेको स्थानीय मदिरा चौतारोमा लगेर बिक्री गर्ने पेसा अहिले लोप हुन लागेपछि युवापुस्ता वैकल्पिक पेसातर्फ उन्मुख भएको हो ।

परम्परादेखि गर्दै आएको पेसा लोप हुनुको मुख्य कारण सडक निर्माण भएसँगै कोशी नदी र विभिन्न खोलामा मोटरेबल पुल निर्माण हुनु हो । पछिल्लो समय करेन्ट लगाएर अन्य समुदायका मानिसले माछा मार्न थालेपछि उनीहरू आफ्नो पेसाबाट विस्थापित हुन पुगेको मन्थली नगरपालिका– १ की मञ्जु माझीले जानकारी दिइन् । ‘पुर्खादेखि गर्दै आएको पेसा अब एकादेशको कथाजस्तो बन्ने भयो । माझी समुदायको मुख्य पेसा भनेको माछा मार्ने, डुंगा तार्ने थियो । अहिले कोशीमा माछा पाउन छाडेको छ । कोशीको ठाउँठाउँमा पक्की र झोलुङे पुल बनेका छन् । त्यसैले पहिला गर्दै आएको पेसा अब नहुने भएपछि सबैले नयाँ पेसाको खोजी गरेर काम सुरु गर्न लागेका हुन्,’ उनले भनिन् ।

पछिल्लो समय जलवायु परिवर्तनसँगै एकातिर हिमालमा हिउँ पर्न छाडेको छ भने अर्कोतर्फ पानी कम पर्दा पानीको सतह कम हुन थालेपछि कोशीमा माछा कम हुँदै गएको छ । कोशी किनारमा जताजतै इनार खन्नु, कोशीमा ठुल्ठूला डोजर लगाएर बालुवा निकाल्ने, कोशीको धार परिवर्तन गर्ने गर्दा पानी धमिलो भएका कारण माछा कम हुँदै गएको र जालमा समेत माछा पर्न छाडेपछि माझी समुदाय अन्य पेसातर्फ लागेको स्थानीय शुक्रे माझी बताउँछन् । 

माझी समुदाय खासगरी रामेछापको तामाकोशी, सुनकोशी, लिखु नदीको किनारमा बसोवास गर्दै आएका छन् । पहिला सडक निर्माण नहुँदा मानिसहरू गोरेटो बाटो पैदल हिँड्ने गर्दथे । पैदल हिँड्ने मानिसले पार्टी–चौतारामा बिक्री गर्न राखिएको स्थानीय मदिरा किनेर खाने गर्दथे । तर, अहिले सडक निर्माण भएसँगै गोरेटो बाटो हिँड्ने मान्छे यातायातका साधनमा हिँड्न थालेपछि माझी समुदायले बनाएको स्थानीय मदिरा बिक्री हुन छाडेको छ ।

अहिले माझी समुदायका युवापुस्ता आफ्नो परम्परागत पेसा छाडेर गाईपालन, तरकारी खेती, होटेल तथा पसल सञ्चालन, वैदेशिक रोजगारी, नेपाली सेना, प्रहरी र सरकारी कार्यालयमा काम गर्न थालेको नेपाल माझी उत्थान संघ रामेछापका अध्यक्ष इन्द्रबहादुर माझीले जानकारी दिए । ‘अब परम्परादेखि गर्दै आएको पेसा जोगाउन गाह्रो भयो ।

माझीको पेसा जोगाउन सरकारले कोशीमा करेन्ट लगाएर माछा मार्ने व्यक्तिलाई हदैसम्मको कानुनी कारबाही गरेर रोक लगाउन सके माझी समुदाय उक्त पेसातर्फ लाग्थे । अहिले करेन्ट लगाएर माछा सबै मारिदिएपछि कोशीमा हुने विभिन्न प्रजातिको जीवजन्तुसमेत नष्ट भएका छन् । माझीले कोशीमा पुल नहुँदा डुंगा तारेर भए पनि आफ्नो जीविका चलाउँदै आएका थिए । तर, अहिले ठाउँठाउँमा पुल बनेको छ । यसले पनि माझी समुदायको पेसा संकटमा परेको हो,’ उनले भने ।