ललितपुरमा आजदेखि बल्दै छन् १४ सय स्मार्ट स्ट्रिट लाइट

काठमाडौं महानगरभित्रका अधिकांश मुख्य सडक साँझ परेसँगै अन्धकार भइरहेका वेला छिमेकको ललितपुर महानगरका मुख्य चोक र सडक भने चहकिला आधुनिक बत्तीले चम्कन थालेका छन् । एक वर्षअघि पहिलो चरणअन्तर्गत ६ सय ६९ वटा स्मार्ट स्ट्रिट लाइट जडान गरेको ललितपुरले आज (बिहीबार)देखि थप एक हजार चार सय लाइट बाल्दै छ । यी बत्तीले बाँकी रहेका चोक र सडकसमेत झलमल्ल हुने महानगरको विश्वास छ ।

महानगरका मेयर चिरिबाबु महर्जन र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी अधिकृत कुलमान घिसिङले आज यी एक हजार चार सय लाइटको संयुक्त रूपमा उद्घाटन गर्दै छन् । पहिलो चरणमा महानगरले पाँच करोड खर्चिएर मुख्य सडकमा स्मार्ट बत्ती बालेको थियो । जसमा कुपन्डोलदेखि–सातदोबाटो, कुपन्डोल–पाटनढोका, पाटन दरबार स्क्वायर र जावलाखेल–एकान्तकुना रुटमा स्मार्ट बत्ती जडान गरेको थियो ।

दोस्रो चरणअन्तर्गतका एक हजार चार सय बत्तीमध्ये महानगरको ६० प्रतिशत र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको ४० प्रतिशत लगानी छ । यस चरणपछि ललितपुरका सबैजसो मुख्य सडक झिलिमिली हुनेछन् । दोस्रो चरणमा सातदोबाटो–हरिसिद्धि, धापाखेल–सुनाकोठी, भैँसेपाटी–बुङमती, खोकनालगायत क्षेत्रका सडकमा जडान हुनेछन् । लाइट जडानका लागि डिजाइन र टेक्निकल सपोर्ट प्राधिकरणले नै गरेको छ । एक हजार चार सयवटा लाइट जडानमा महानगरको आठ करोड र प्राधिकरणको करिब ६ लाख गरी करिब १४ करोड खर्च भएको छ । 

मेयर चिरिबाबु महर्जनका अनुसार स्मार्ट लाइट जडान यतिमै सीमित रहनेछैन । उनले भने, ‘भित्री तथा मुख्य चोकमा अझै बत्ती जडान गर्छौँ । यसप्रकारको लाइटले सडक झिलिमिली पार्छ, सहरी सुन्दरता बढाउँछ ।’ 

कस्तो हुन्छ स्मार्ट स्ट्रिट लाइट ?
स्मार्ट स्ट्रिट लाइट अत्याधुनिक बत्ती हो । यो बत्ती स्वचालित हुन्छ । उज्यालो भएसँगै निभ्ने र अँध्यारो भएसँगै बल्ने हुन्छ । ललितपुरमा राखिएका बत्तीको मासिक विद्युत् शुल्क ५० लाख तिर्नुपर्ने मेयर महर्जनको भनाइ छ । उनका अनुसार उक हजार चार सय लाइटमध्ये १३ वटा हाइमास्ट लाइट हुन् । जसले सडकलाई अत्यन्तै उज्यालो पार्छ । यी लाइटको उज्यालो बढी हुने भएकाले पनि मुख्य चोक तथा ठूला सडकमा राखिएको हो । 

काठमाडौं महानगरमा भने भएका बत्ती पनि बल्दैनन्
काठमाडौं महानगरपालिका र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणबीच समन्वय नहुँदा काठमाडौं महानगरका अधिकांश मुख्य सडक भने वर्षौँदेखि अँध्यारा छन् । मुख्य प्रशासनिक केन्द्र सिंहदरबारआसपासको क्षेत्र नै सम्साँझै अन्धकार हुन्छ । काठमाडौं महानगरका अनुसार सडकबत्तीका लागि उपत्यकामा अहिले करिब पाँच हजार पोल छन् । ती पोलका अधिकांश बत्ती बल्दैनन् । ब्याट्री पुरानो हुँदै गएपछि सडकबत्ती मधुरो बल्छ ।

मुख्य सडकका बत्ती मधुरो बलेपछि काठमाडौं, ललितपुर महानगरपालिका र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणबीच फागुन ०७७ मा अत्याधुनिक विद्युतीय बत्ती (स्मार्ट स्ट्रिट लाइट) जडान गर्ने सम्झौता भएको थियो । उक्त सम्झौताअनुसार ललितपुरमा काम भए पनि काठमाडौंमा भने अघि बढ्न सकेको छैन । सम्झौताअनुसार सडकबत्ती जडान गर्न आवश्यक स्थान उपलब्ध गराउने, सहजीकरण गर्ने र ६० प्रतिशत रकम प्रदान गर्ने जिम्मा महानगरको हो । त्यतिवेला ६ महिनाभित्र सडकबत्ती बालिसक्ने सम्झौता भए पनि तीन वर्ष बित्दा पनि काठमाडौं महानगरका सडक अन्धकार छन् । विद्युत् प्राधिकरण र काठमाडौं महानगरबीचको विवादले स्मार्ट लाइट जडान कार्य प्रभावकारी हुन सकिरहेको छैन । 

स्मार्ट स्ट्रिट लाइट बिग्रिए सिस्टमले नै देखाउँछ
स्मार्ट स्ट्रिट लाइट संसारका मुख्य सहरहरूमा राखिएको अत्याधुनिक लाइट हो । यो सोलारबाट पनि बल्छ । ललितपुरले भने प्राधिकरणको बिजुली जोडेर बालिरहेको छ । सोलार प्रविधि बढी खर्चिलो र उज्यालो कम दिने भएकाले प्राधिकरणकै लाइन प्रयोग गरिएको हो । यसलाई चलाउन प्राधिकरणले सर्भर निर्माण गरेको छ । सडकमा रहेका स्मार्ट बत्तीको प्राधिकरणको सर्भरसँग सीधा जडान हुन्छ । जसअनुसार कहीँकतै लाइट बिग्रिए प्राधिकरणका कर्मचारीले कम्प्युटरबाट थाहा पाउन सक्छन् । आयोजनाका अनुसार यो करिब १२ वर्षसम्म टिक्छ । सर्भरबाट पनि स्मार्ट लाइट अन र अफ गर्न सकिन्छ । तर, यो बत्ती अन अफ गर्न पनि पर्दैन । यसले समय र कम जनशक्तिको बचत गर्छ ।

यो अभियान यतिमै सीमित राख्दैनौँ  : चिरिबाबु महर्जन, मेयर, ललितपुर महानगरपालिका
स्मार्ट लाइट जडानलाई निरन्तरता दिन्छौँ । भित्री तथा मुख्य चोकमा अझै जडान गर्छौँ । यसप्रकारको लाइटले सडक झिलिमिली पार्नुका साथै सहरी सुन्दरता बढाउँछ । अर्कातर्फ दुर्घटना न्यूनीकरण, सवारी तथा बटुवा ओहोरदोहोरमा सहजता र हुन्छ ।