अर्थ प्रिन्ट संस्करण

आन्तरिक ऋणको साँवा–ब्याजमै ८३ अर्ब खर्च

बाह्यभन्दा आन्तरिक ऋण भुक्तानीमा दबाब बढ्यो, ३० अर्बको ऋण उठाउँदा ८३ अर्ब भुक्तानी

बजेट खर्चको प्रमुख स्रोतमध्येको आन्तरिक ऋण तिर्न सरकारले अर्बाैँ रकम खर्चिनुपरेको छ । चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामै सरकारले आन्तरिक ऋणको साँवा–ब्याजमा ८३ अर्ब तीन करोड रुपैयाँ खर्च गरेको छ । 

नेपालजस्तो अतिकम विकसित मुलुकहरूलाई बजेट खर्च पूरा गर्न राजस्व स्रोत अपर्याप्त हुन्छन् । जसको पूर्ति गर्न आन्तरिक ऋण वा बाह्य ऋणको सहारा लिइन्छ । आन्तरिक ऋण सर्वसाधारण, बैंक–वित्तीय संस्था आदिबाट राज्यको उत्तरदायित्वमा सरकारद्वारा लिइने ऋण हो ।

सरकारको आन्तरिक ऋण भुक्तानीको दायित्व बढ्दै जाँदा यसले वार्षिक विकास निर्माण तथा प्राथमिकताका कार्यक्रम कार्यान्वयनलाई आवश्यक बजेटको सीमामा संकुचन बढाउने गरेको पूर्वसचिव मुकुन्द पौडेलले बताए । उनले भने, ‘सरकारले आन्तरिक ऋण तिर्नमै बढी पैसा खर्च गर्नुपर्ने भएपछि सरकारलाई अन्य प्राथमिकताका कार्यक्रममा बजेट छुट्याउन सकस पर्ने गरेको छ । यसले सार्वजनिक वित्तमा समेत चाप बढाउने गरेको छ ।’

त्यस्तै, आन्तरिक ऋण उठाएर साधारण खर्च व्यहोर्ने प्रवृत्तिले सर्वसाधारणले तिर्ने करमा त्यसको भार बढ्दै गइरहेको उनको भनाइ छ । ऋणको सदुपयोग तत्काल मुनाफा दिने खालका आयोजना गर्नका लागि मात्रै आन्तरिक ऋण उठाउनुपर्ने सिद्धान्त रहे पनि हालसम्म यसलाई सरकारी खर्चको प्रमुख स्रोत बनाइएको पूर्वसचिव पौडेलको टिप्पणी छ ।  
अर्थ मन्त्रालयका अनुसार सरकारले उठाउने आन्तरिक ऋणभन्दा तिर्नुपर्ने साँवा–ब्याजको हिस्सा बढी हुँदै गइरहेको छ । ६ महिनामा सरकारको राजस्व लक्ष्यअनुसार नउठेपछि ३० अर्बको आन्तरिक ऋण परिचालन गरेको थियो ।

चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा सरकारले उठाएको ३० अर्बको आन्तरिक ऋणमध्ये १५ अर्बको ३६४ दिने ट्रेजरी बिल, आठ अर्बको दुईवर्षे विकास ऋणपत्र, दुई अर्बको तीनवर्षे विकास ऋणपत्र र पाँच अर्बको चारवर्षे विकास ऋणपत्र छन् । तर, यसैबीच ८३ अर्ब तीन करोड रुपैयाँ साँवा–ब्याज भुक्तानीमा खर्च भएको अर्थ मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । यसबाट सरकारलाई आन्तरिक ऋण तिर्नसमेत ऋण नै उठाउनुपर्ने बाध्यता देखिन्छ । 

पछिल्ला वर्षहरूमा राजस्व परिचालनमा दबाब बढ्ने र वैदेशिक अनुदान घट्दै जाँदा खर्चको आवश्यकता परिपूर्ति गर्न आन्तरिक ऋणको आकारसमेत बढ्दै गइरहेको छ । चालू आर्थिक वर्षमा सरकारले दुई खर्ब ५६ अर्ब आन्तरिक ऋण उठाउने लक्ष्य राखेको थियो । यो कुल बजेटको १४.३ प्रतिशत हो । गत आर्थिक वर्षमा सरकारले ६ अर्बको आन्तरिक ऋण परिचालन गरेको थियो । 

आर्थिक वर्ष ०७७/७८ को पुस मसान्तसम्ममा सरकारले ५७ अर्बको आन्तरिक ऋण परिचालन गरेको थियो । सरकारले उठाउने ऋणको आकार बढ्दै जाँदा साँवा–ब्याज भुक्तानीको दायित्वसमेत बढ्दै गइरहेको छ । चालू आर्थिक वर्षको पुस मसान्तसम्ममा ४९ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ साँवा र ३३ अर्ब ६१ करोड ब्याज गरी जम्मा ८३ अर्ब तीन करोड रुपैयाँ भुक्तानी गरिएको सार्वजनिक ऋण व्यवस्थापन कार्यालयले जानकारी दिएको छ । 

यसरी तिर्नुपर्ने आन्तरिक ऋणको दबाब बाह्य ऋणको भन्दा कम छ । सरकारले यसबीच जम्मा १४ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ साँवा र चार अर्ब २२ करोड ब्याज गरी जम्मा १८ अर्ब ८५ करोड रुपैयाँ मात्रै तिरेको छ । यसबीच आन्तरिक र बाह्य गरी एक खर्ब एक अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ सार्वजनिक ऋण भुक्तानीमा खर्च भएको छ ।

सरकारले चालू आर्थिक वर्षको फागुन ८ गतेसम्ममा पाँच खर्ब २९ अर्बको राजस्व उठाएको छ । सरकारको बजेट खर्च भने पाँच खर्ब ६८ अर्ब रुपैयाँ छ । यो कुल बजेटको ३९ प्रतिशत हो । आर्थिक वर्ष सकिन चार महिना बाँकी रहँदा पुँजीगत खर्च ७० अर्ब १५ करोड रुपैयाँ मात्रै भएको छ । यो कुल पुँजीगत बजेटको १८.४४ प्रतिशत मात्रै हो ।