मोहन वैद्य ‘किरण’, महासचिव, नेकपा क्रान्तिकारी माओवादी 

मोहन वैद्य (किरण) उमेरले सत्तरीको दशकमा हिँड्दै छन् । नेकपा क्रान्तिकारी माओवादी पार्टीका महासचिव उनी संगठन विस्तारमा सक्रिय छन् । पार्टीको केन्द्रीय समितिको बैठकका लागि मोरङको लक्ष्मीमार्गमा आएका वेला शुक्रबार नयाँ पत्रिकाले प्रतिनिधिसभा विघटन र वर्तमान राजनीतिबारे उनीसँग गरेको संक्षिप्त कुराकानी :

सत्ताधारी दल नेकपाभित्र भइरहेको दुई समूहको संघर्षलाई कसरी बुझ्नुभएको छ ?

नेकपामा हाल प्रचण्ड–माधव र प्रधानमन्त्री केपी समूहबीच भइरहेको झगडा नितान्त अन्तर्कलहको परिणाम हो । पद र प्रतिष्ठाको झगडाकै कारण प्रतिनिधिसभा विघटन भएको हो । 

प्रधानमन्त्री केपी ओलीले बलात् प्रतिनिधिसभा विघटन गर्नुलाई तपाईंको पार्टीले कसरी लिएको छ ?

बलात् पद र प्रतिष्ठाको स्वार्थका लागि प्रतिनिधिसभा विघटन गर्ने काम प्रतिगमन मात्र नभएर गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता र संघीयता मास्ने कदम हो । यो असंवैधानिक मात्र नभएर पटमूर्खताको उदाहरण हो । किनभने जनताले अथक संघर्ष गरेर चाहेको जस्तो नभए पनि आंशिक संविधान बनाउन सफल भएका थिए । तर, अब त्यो पनि मास्ने काम भएको छ । 

अब प्रतिनिधिसभाको पुनस्र्थापना र चुनाव कुन ठीक होला ?

दुईमध्ये जे भए पनि त्यो देश र जनताको हितमा हुँदैन । मध्यावधि चुनाव हुने वा गराउने न त अवस्था छ न त योजना । अनि संसद् पुनस्र्थापना भए पनि न त देशमा समृद्धि आउँछ न त जनता सुखी हुन्छन् । उही संसदीय व्यवस्थाको कलहमा देश फस्छ, झन् जर्जर बन्दै जान्छ । विस्तारवाद हाबी हुँदै जान्छ । 

चुनाव भयो भने तपाईंहरू के गर्नुहुन्छ नि ?

अवस्था हेरेर उपयोग वा बहिष्कार के गर्ने हो निर्णय गर्छौँ । तर, देशमा चुनाव हुने वातावरण छैन । बरु असफल भएको संसदीय व्यवस्था अब फासीवादमा परिणत भएर जाने खतरा बढेको छ । जनताले झन् धेरै दुःख पाउनेछन् । 

सर्वोच्च अदालतले प्रतिनिधिसभा पुनस्र्थापना गरिदियो भने त प्रतिगनम सच्चिन्छ होला नि त ?

अदालतले प्रतिनिधिसभा पुनस्र्थापना गरे पनि प्रतिगमन सच्चिनेवाला छैन । बरु अझै डरलाग्दो अवस्था आउन सक्छ । सत्ताको स्वार्थले विकृत भएर असफल भएको संसदीय व्यवस्था फासीवादमा जान्छ । देशमा संकटकाल लाग्न सक्छ । सैनिकीकरण बढेर जान्छ । 

नेपालमा अब कम्युनिस्टहरू पूर्ण रूपमा असफल भए भन्ने तर्क पनि छ नि, यो सत्य हो ?

होइन, कम्युनिस्टहरू असफल भएका होइनन् । हामी क्रान्तिकारीहरू त्यसलाई मान्दैनौँ । संसदीय व्यवस्था मान्ने कम्युनिस्ट भनाउनेहरूचाहिँ असफल भएका हुन् । साँचो अर्थमा संसदीय व्यवस्था मान्नेहरू कम्युनिस्ट नै होइनन् । कम्युनिस्टहरू त निरन्तर क्रान्ति सफल बनाउन आफ्नो संघर्षमा लागिरहेका छन् । अझै क्रान्ति सफल भएको छैन । यसैले अब झन् धेरै कम्युनिस्टहरूले गोलबद्ध भएर सफलता हासिल गर्न लागिपर्ने समय आएको छ । 

आपसी कलह र टुटफुटले कम्युनिस्टहरू झन्झन् मासिँदै गइरहेका छन् नि त ?

हो, नेपालमा कलह र टुटफुटले कम्युनिस्टहरू कमजोर जरुर भएका छन् । तर, उनीहरू मासिएका छैनन् । अब क्रान्तिकारीहरूलाई गोलबद्ध हुने उचित समय आएकोले उनीहरू गोलबद्ध हुँदै जानेछन् । यो अवसर पनि हो । कम्युनिस्टहरूले उपयोग पनि गर्नुपर्छ । बरु विश्वमै संसदीय व्यवस्था असफल भइरहेको छ । जापान, अमेरिका अनि नेपालकै उदाहरणले यो प्रस्ट पारिसकेको छ । नेपालमा बहुमत ल्याएको पार्टीले नै संसद् विघटन गरायो । नेपालमा अब संसदीय व्यवस्थाको मिति पुग्यो । 

विश्वले लोकतन्त्रको उच्च नमुना मानेको संसदीय व्यवस्थालाई तपाईंले फासीवादको रूप भन्नुभयो, अलि प्रस्ट पारिदिनु न ।

बहुमत ल्याएर सरकारको नेतृत्व गरेको पार्टीले नै प्रतिनिधिसभा विघटन गर्नु, प्रधानमन्त्रीले पार्टीलाई पनि नमान्नु, साना दलहरूलाई ‘थ्रेस होल्ड’ लगाएर अधिकारबाट वञ्चित गराउनु यो सबै के हो फासीवादी चरित्र नभए ? जब संसदीय व्यवस्था विकृत बन्छ त्यसले फासीवादको रूप लिन्छ । नेपालमा पनि यही भएको हो । 

विप्लवहरूसँग सहकार्यको कत्तिको सम्भावना छ ?

सम्भावना छ । कुराकानी भइरहेको छ । तर, उहाँहरूका केही कमी–कमाजोरी सच्याउनुपर्छ । सरकारले विप्लवहरूमाथिको प्रतिबन्ध लगाउनु गलत हो । किनभने उनीहरू सेना–प्रहरीसँग भिडेका छैनन् । हानि–नोक्सानी पु¥याएका छैनन् । 

प्रचण्डहरूसँग एकता हुने सम्भावनाचाहिँ कत्तिको छ ?

प्रचण्डजीका कुरा गरिसाध्य छैन । उहाँ उल्टोसुल्टो दुवैतर्फ छलाङ मार्नुहुन्छ । उहाँ संसद्वादी, हामी क्रान्तिकारी । यसैले सहकार्य वा एकता हुने कुरै आउँदैन । अँ उहाँले देश र जनतामाझ ‘म सच्चिएँ, अब संसदीय भासमा जान्नँ’ भनेर कसम खाएर आउनुभयो भनेचाहिँ हामी स्वीकार गर्छौँ । जहाँसम्म भूमिगत हुँदा प्रचण्डसँग मिल्नुभएकै थियो अहिलेचाहिँ किन दूरी भन्ने कुरा छ, भूमिगत हुँदा हामी नयाँ राज्यसत्ता स्थापनाका लागि लडेका थियाैँ । तर, उहाँहरू संसदीय व्यवस्थामा भासिएपछि हामी अलग भएका हौँ । 

गणतन्त्र रक्षाका लागि संयुक्त मोर्चा बनाउने सम्भावना कत्तिको छ ?

गणतन्त्र मात्र नभनौँ जनगणतन्त्रको स्थापनाका लागि संयुक्त मोर्चा बन्ने सम्भावना छ । क्रान्तिकारीहरू एक भएर मोर्चा बनाउन सकिन्छ । अहिले शान्ति र सुशासन छैन । प्रतिगमन हाबी भएको छ । जनताले प्राप्त गरेका आंशिक उपलब्धिहरू मास्ने काम भइरहेको छ । तर, जनताले रूपान्तरण चाहिरहेका छन् । जनता अस्तव्यस्त शासन सत्ता रुचाउँदैनन् । मलाई लाग्छ– अब डबल नेकपाभित्रबाट पनि धेरै क्रान्तिकारीहरू संघर्षमा सामेल हुन आउनुहुनेछ । अब चुनावबाट केही गरौँला भन्ने सपना पूर्ण असफल भइसक्यो, यसैले प्रतिगमनकारी र संसद्वादीबाहेककासँग मोर्चा बन्न सक्छ । 

भूमिगतकालदेखि साथ दिँदै आएका गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ पनि प्रचण्डको साथ छाडेर ओलीतिर गए नि, किन होला ?

बादल प्रचण्डसँग रहनु र ओलीतिर जानुमा कुनै अचम्म मानिरहनुपर्दैन । किनभने सत्ता र स्वार्थका लागि यो नौलो कुरै होइन । बादलले जता कुर्सी पाए उतै गए । फेरि प्रचण्ड र ओलीमा खासै फरक पनि त छैन । फरक यत्ति हो, ओली पार्टीभित्र पनि निरंकुशवाद हाबी गराउँछन् । 

तपाईंहरू ‘थ्रेस होल्ड’को डरमा कहिलेसम्म चुनावबाट भागिरहने ?

हो, हाम्रो शक्ति अहिले कमजोर छ । तर, हामी डरले भागेका होइनौँ । सत्ता क्रान्तिकारी र प्रतिक्रियावादी दुई प्रकारको हुन्छ । हामी क्रान्तिकारी धारका हौँ, प्रतिक्रियावादी धारमा सामेल हुन चाहँदैनौँ । र, हामी अहिले सानो छौँ भनेर हीनभावना पनि पाल्दैनौँ । किनभने हिजो झापा आन्दोलन हुँदा एमाले कत्रो थियो र जनयुद्ध सुरु गर्दा माओवादीमा हामी कतिजना थियौँ ? झिल्को आफैँ विकास भएर जान्छ ।

तपाईं उमेरले पाको भइसक्नुभयो, अब तपाईं बुढो बाघ एक्लैले सिकार गर्न सक्नुहुन्छ र ?

हामी बुढो बाघ होइनौँ । मरिसकेको राजतन्त्र ब्युँताउनुपर्छ भनेर लागिपर्नेहरू बुढो बाघ हुन् । हामी त तन्नेरी बाघ हौँ । किनभने हामी जनगणतन्त्र र जनसंविधानका कुरा गर्छौँ । अग्रगामी विचारलाई बुढो भन्न मिल्दैन । जो परिवर्तन रोज्छ त्यो कहिल्यै बुढो हुँदैन, सधैँ जवान हुन्छ । आवश्यक समयमा जनबलले जनगणतन्त्र स्थापना गरेर जनसंविधान लेखेर देखाउनेछौँ ।