सप्तरंग प्रिन्ट संस्करण

इनसाइड आउटसाइड बल्झाइराख्ने द्वन्द्वका घाउ

तपाईंका पाइलासँग ठोक्किन आइपुग्छन्, थोत्रा कपडा, रित्तिएका भाँडा, छरिएका चामलसँगै धेरै शंकास्पद वस्तुहरू, जसले तपाईलाई प्रकाशको महत्व, गन्धको असर, स्पर्शको अर्थ तथा भोकतिर्खाको अनुभव गराउनेछन् ।

मण्डला थिएटरमा मञ्चन भइरहेको ‘इनसाइड आउटसाइड’ले युद्धका कारण निम्तिएको अस्थिरता र त्रासदीले समाजमा गहिरोसँग पारेको मनोवैज्ञानिक प्रभाव महसुस गराउँछ । दर्शकलाई नै पात्र बनाइएको हुनाले जनयुद्धबारे सुनेका तर प्रत्यक्ष नभोगेका मानिस पनि यो नाटकमा इन्गेज भएपछि गहिराइमा पुगेर त्यस परिस्थितिलाई बुझ्न सक्छन् । अर्थात्, मस्तिष्कमा ‘स्टोर’ भइराखेको कहालीलाग्दो आतंकको चित्र एकाएक जीवित बनेर निस्किन्छ । वा, भनौँ खाटो बसिसकेको घाउ फेरि चहर्याएर दुख्छ । 

जनयुद्धमा साथीभाइ वा आफन्त गुमाएका, अपांग भएकाहरू कसरी बाँचिरहेका होलान् ? उनीहरूको घाउ आलै छ वा खाटा बसिसक्यो ? नाटकमा इन्गेज भइसकेपछि जोकोहीको दिमागमा यो प्रश्न घुम्छ । दर्शकलाई आँखामा पट्टी लगाइदिएर अपरिचित मानिसले मञ्चभित्र लैजान्छन् । अनि भन्छन्, ‘अब तपाईं स्वतन्त्र हुनुहुन्छ ।’ । अब, ती अपरिचित हराउँछन् । बारुदको गन्ध नाकमा ठोकिन्छ । आँखामा पट्टी लगाएको मानिस अलमलमा छ : पाइला कहाँ र कसरी चाल्ने ? पानीको गड्गडाहट र चट्याङसँगै सुनिन्छन्, भोका कुकुर, डराइरहेका चरा र मृत्युको मुखमा पुगेका मानिसको चीत्कार, गोलीका आवाज : ड्याङ..., ड्याङ..., ड्याङ... । निस्पट्ट अँध्यारो :  बसिरहने छुट छैन । हिँड्न बाटो देखिँदैन । 

डराई–डराई चलेका तपाईंका पाइलासँग ठोक्किन आइपुग्छन्, थोत्रा कपडा, रित्तिएका भाँडा, छरिएका चामलसँगै धेरै शंकास्पद वस्तुहरू । जसले तपाईंलाई प्रकाशको महत्व, गन्धको असर, स्पर्शको अर्थ तथा भोक तिर्खाको अनुभव गराउनेछन् । जीवन–मृत्युको दोसाँधबीच आफ्ना पाइला अघि बढाइरहन हिम्मत कसरी जुटाउने ? जवाफ तपाईंका इन्द्रियले नै दिनेछन् । 

कलाकार र दृश्यविना नै स्तरीय नाटक सिर्जना गर्न सक्नु निर्देशक तथा लेखक रामप्रसाद ढकालको खुबी हो । एक घण्टाको यस नाटकमा जति अघि बढ्यो, त्यति ‘थ्रिल र थ्रेट’ मात्रै अनुभव हुन्छ । 

‘हामीले यस नाटकमार्फत दर्शकका धेरैभन्दा धेरैै ज्ञानेन्द्रियलाई सक्रिय गराउने प्रयास गरेका छौँ । आँखा मात्र नभएर अरू सेन्स पनि एक्टिभ हुन्छन् । आँखा बन्द हुँदा कान सक्रिय हुन्छ । डरले तपाईंको मस्तिष्कलाई अलर्ट बनाइराख्छ,’ निर्देशक ढकालले भने, ‘धेरै ज्ञानेन्द्रिय प्रयोग हुने भएकाले मानिसका बुझाइ पनि फरक–फरक हुन्छन् । तपाईंले आफ्नै  विवेक लगाएर बुझ्नुहुन्छ, मैले आफ्नै ।’

दर्शकलाई नै नाटकको पात्र बनाएर अभिनय गराउँदै, भित्र बाहिर नाटकको दृश्य । 

प्रयोगात्मक नाटक 
नाटकलाई संवादको सीमामा बाँध्न हुँदैन भन्ने मान्यता राखेर ढकालले रंगमञ्चमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । यही नाटक बनाउने क्रममा उनले धेरै मानिससँग कुराकानी गरे । यस क्रममा १० दिन उनले रोल्पाको थवाङमा बिताएका थिए । त्यहाँका मानिससँग भेटेर उनीहरूका आन्तरिक र बाह्य भावना संकलन गरेको ढकाल बताउँछन् ।