विद्या रोक्न देउवा–ओली एउटै मोर्चामा

• पूर्वराष्ट्रपति राजनीतिमा फर्किँदा व्यवस्था कमजोर हुने देउवाको बुझाइ, संस्थागत निर्णय गरेरै भण्डारीको सक्रियतामा लगाम लगाउन सकिने ओलीको संकेत

पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको पार्टी राजनीतिमा फर्किने घोषणाले एमालेभित्र मात्रै होइन, संसद्को ठुलो दल कांग्रेसमा पनि हलचल मच्चिएको छ । भण्डारीलाई रोक्न कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र एमाले अध्यक्ष एउटै मोर्चामा उभिएका छन् ।

भण्डारीले डेढ साताअघि पार्टी सदस्यता नवीकरण गरी सक्रिय राजनीतिमा फर्किएको घोषणा गरेपछि एमाले अध्यक्ष ओलीसहित संस्थापन पक्षका नेताहरू असन्तुष्ट देखिएका छन् । यही वेला एमाले नेताहरूकै जस्तै असन्तुष्टि कांग्रेस सभापति देउवाले पनि प्रकट गरेका छन् । भण्डारीलाई सक्रिय राजनीतिमा फर्काउन नहुने देउवाको मत छ ।

प्रधानमन्त्रीनिवास बालुवाटारमा मंगलबार भएको ओलीसँगको भेटवार्तामा देउवाले भण्डारीको सक्रियताप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गरेका हुन । पूर्वराष्ट्रपतिले पुन: सक्रिय राजनीतिमा फर्किनु लोकतान्त्रिक गणतन्त्र र वर्तमान राजनीतिक प्रणालीका लागि हितकर नहुने देउवाको भनाइ थियो ।

निकट विश्वासपात्र नेताहरू उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का र गृहमन्त्री रमेश लेखकलाई साथमा राखेर देउवाले पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीको पुनरागमनले एमालेको आन्तरिक राजनीति र देशकै राजनीतिक प्रणालीमाथि पार्ने नकारात्मक प्रभावबारे ओलीको धारणा बुझ्ने प्रयास गरेका हुन् । विश्वासपात्र नेताहरू महासचिव शंकर पोखरेल र प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार विष्णु रिमाललाई साथमै राखेर छलफल गरेका ओलीले देउवाको मतमा सहमति जनाएको स्रोतको भनाइ छ ।

स्रोतका अनुसार ओलीले पार्टीभित्र संस्थागत निर्णय गरेरै भण्डारीको सक्रियतालाई लगाम लगाउन सकिने संकेत गरेका छन् । भण्डारीको घोषणालाई ‘निजी इच्छा’को रूपमा लिँदै ओलीले पार्टीभित्र औपचारिक छलफल हुन बाँकी रहेको बताएका थिए ।

छलफलमा सहभागी कांग्रेस एक नेताका अनुसार उनीहरूबिच कांग्रेस केन्द्रीय समिति बैठकले गरेको निर्णय, प्रधानमन्त्रीको स्पेन भ्रमण र प्राकृतिक विपत्तिले रसुवालगायत देशभर पुर्‍याएको क्षतिसहितका मुख्य तीन विषयमा केन्द्रित रहेर छलफल भएको थियो । भेटलगत्तै, सभापति देउवाले कांग्रेस बैठकले गरेको निर्णयको सार सुनाएका थिए ।

उनले पार्टीभित्र सरकारको काम प्रभावकारी हुन नसकेको विषय उठे पनि अहिलेको गठबन्धनप्रति कांग्रेस प्रतिबद्ध रहने निर्णय भएको जानकारी गराएका थिए । उनले बाहिर जेजस्ता हल्ला चलाइए पनि आफू सातबुँदे सहमतिअनुसार बनेको गठबन्धनप्रति प्रतिबद्ध रहेको पनि बताएका थिए ।

कांग्रेसका ती नेताका अनुसार भेटमा देउवाले भनेका थिए, ‘विद्याजी फर्किएर एमालेभित्र दुई गुट बन्दा, फुट्दा वा कमजोर हुँदा प्रतिस्पर्धी भएकाले कांग्रेसलाई फाइदा त होला । तर, देशलाई फाइदा गर्दैन । नेपाली सेनाको परमसेनाधिपति भइसकेको व्यक्तिको व्यक्तित्व त इन्स्टिच्युसनल मेमोरी हुन्छ । राजनीतिभन्दा माथि देशको संरक्षक भएकैले राष्ट्रपतिको सम्पूर्ण सुरक्षाका लागि सेना खटाइएको हुन्छ । त्यस्तो इन्स्टिच्युसनल मेमोरी त कहिल्यै डिलिट हुँदैन । भोलि रामवरणजी या अहिलेका राष्ट्रपति रामचन्द्रजीले पनि रिटायर्ड भएपछि त्यस्तै इच्छा गरे के गर्ने ?’ 

सभापति देउवाले पूर्वराष्ट्रपति राजनीतिमा फर्किँदा लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अहिलेको राजनीतिक प्रणाली नै संकटमा पर्न सक्ने खतरा औँल्याउँदै ओलीको ध्यानाकर्षणसमेत गराए । ‘पूर्वराष्ट्रपति राजनीतिमा फर्किँदा अहिलेको राजनीतिक प्रणालीप्रति अविश्वास पैदा हुन्छ, व्यवस्था कमजोर हुन्छ । त्यसकारण हामीले राजनीतिक प्रणालीलाई कमजोर हुन दिनु हुँदैन,’ देउवाको भनाइ थियो ।

जवाफमा प्रधानमन्त्री ओलीले पनि देउवाको भनाइमा सहमति जनाएको स्रोत बताउँछ । पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीले राजनीतिमा फर्किने निर्णय व्यक्तिगत इच्छाको मात्र विषय भएकाले एमालेले संस्थागत निर्णय गरेर धारणा बनाउने ओलीले बताएका थिए । ‘उहाँको निजी इच्छामाथि प्रश्न उठाइहाल्न मिलेन । राष्ट्रपति भइसकेको व्यक्तित्वको व्यक्तिगत निर्णयमाथि टिप्पणी गर्दै हिँड्ने कुरा पनि भएन । त्यसबारे पार्टीमा कुनै छलफल भएको पनि छैन, धारणा बनेको पनि छैन । पूर्वराष्ट्रपति राजनीतिमा मुछिनु भनेको अहिलेका राष्ट्रपति पनि मुछिनु हो,’ ओलीको भनाइ थियो, ‘तपाईंको जस्तै हाम्रो पनि प्रश्न हो, प्रणालीमाथि प्रश्न उठ्नुहुँदैन भन्ने एमालेको पनि चिन्ता हो । त्यसैले जसरी तपाईंहरूले सोच्नुभयो, त्यसैगरी, हामी(एमाले) पनि प्रणालीप्रतिको विश्वास र रक्षाको पक्षमा सोच्नेछौँ ।’ ओलीले आफ्नो स्पेन भ्रमणको उपलब्धिबारे पनि ब्रिफिङ गरेका थिए ।

छलफलमा कांग्रेस उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काले पनि भण्डारीको कमब्याकप्रति असहमति राखेका थिए । कांग्रेस केन्द्रीय समिति बैठकमा महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा, पूर्वउपसभापति विमलेन्द्र निधि, डा. गोविन्दराज पोखरेललगायतले भण्डारीको पुनरागमन प्रणालीकै लागि खतरा हुन सक्ने र कम्युनिस्टहरू फेरि मिल्न सक्नेप्रति नोटिस गर्नुपर्ने धारणा राखेका थिए । गत १४ असारमा मदन भण्डारीको जन्मजयन्तीका अवसरमा मदन भण्डारी फाउन्डेसनले आयोजना गरेको कार्यक्रममा पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीले पार्टी राजनीतिमा फर्किएको घोषणा गरेकी थिइन् ।

राजनीतिमा पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीको कमब्याकको विरोधमा देउवा र ओलीको एउटै धारणा बन्नुमा दुवैको स्वार्थ मिलेको हुन सक्ने राजनीतिक विश्लेषकहरूको टिप्पणी छ । देउवाले प्रधानमन्त्री बन्ने सहमति अलपत्र पर्न सक्ने र ०७४ मा जस्तै कम्युनिस्ट मिल्न सक्ने भयले विरोध प्रकट गरको र ओलीले पनि आफू विस्थापित हुन सक्ने भयकै कारण दुवैले एकैठाउँबाट विरोधको सन्देश दिएको हुन सक्ने राजनीतिक विश्लेषक कृष्ण पोखरेलले बताए ।

देउवा र ओली दुवैको स्वार्थ मिलेको हुन सक्छ : कृष्ण पोखरेल, विश्लेषक
देउवा र ओली भण्डारीको कमब्याकविरुद्ध एकमत हुनु स्वार्थगत एकताको परिणाम हो । देउवालाई ७ बुँदे सहमतिअनुसार प्रधानमन्त्री बन्ने बाटो अप्ठ्यारो बन्ने चिन्ता छ भने ओलीलाई पनि पार्टीभित्रैबाट विस्थापित हुने डर छ । भण्डारी फर्किए एमालेमा शक्ति केन्द्र सर्दा देउवालाई ओलीसँग ट्याकल गर्न गाह्रो हुन सक्छ । यही असुरक्षा र कम्युनिस्ट मिलनको सम्भावनाले देउवा सजग भएका हुन् सक्छन् । विद्याजीको पुनरागमनसँगै यदि वामशक्तिहरू फेरि एक भए भने कांग्रेस पछाडि पर्ने सम्भावना उच्च हुन्छ । देउवाले त्यसलाई ‘प्रणालीमाथिको खतरा’ भनेर संस्थागत भाषामा ढाक्न खोजेका हुन सक्छन् । ओलीका लागि पनि देउवाको विरोध उपयोगी हुन सक्छ । यदि कांग्रेस पनि सार्वजनिक रूपमा सक्रिय राजनीतिविरुद्ध उभिन्छ भने ओलीले त्यो समर्थनको आधारमा पार्टीभित्र छलफल गरेर भण्डारीको सक्रियतालाई रोक्ने बल पाउँछन् । त्यसैले, अहिले देउवा र ओली दुवैको स्वार्थ मिलेको हुन सक्छ ।