बिमस्टेक सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री देउवाको सम्बोधन : लुम्बिनीमा बुद्ध सर्किट बनाउन आह्वान

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले बहुपक्षीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बंगालको खाडी प्रयास (बिमस्टेक)को पाँचौँ शिखर सम्मेलनलाई बुधबार भर्चुअल माध्यमबाट सम्बोधन गर्दै लुम्बिनी क्षेत्रमा बुद्ध सर्किट बनाउन आह्वान गरेका छन् । लुम्बिनी क्षेत्रलाई बुद्ध धर्मले जोडेको भन्दै यसको प्रवद्र्धनका लागि बिमस्टेकका सदस्य राष्ट्रहरूसँग आह्वान गरेका हुन् । 

बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी, बुद्धत्व प्राप्त गरेको बोधगया, धर्मको प्रचार सुरु भएको सारनाथ र बुद्धले महापरिनिर्वाण प्राप्त गरेको कुसीनगरलाई जोड्ने गरी बुद्धिस्ट सर्किट योजना अघि सारिए पनि सञ्चालनमा आएको छैन । देउवाले बिमस्टेक क्षेत्रलाई जीवन्त र संगठित बनाउन बौद्ध दर्शन प्रवद्र्धन गर्नुपर्ने बताए । 

प्रधानमन्त्रीले बिमस्टेक स्थापनाको २५ वर्षमा उल्लेखनीय उपलब्धि हासिल भएको, तर पर्याप्त नभएको पनि उल्लेख गरे । बिमस्टेकको चौथो शिखर सम्मेलनले कनेक्टिभिटी, गरिबी निवारण, व्यापार तथा लगानी, आतंकवाद नियन्त्रणदेखि बौद्ध सर्किट स्थापनामा जोड दिएको थियो । 

‘काठमाडौंमा सम्पन्न चौथो शिखर सम्मेलन यसको संस्थागत सुधारमार्फत बलियो बिमस्टेक निर्माण गर्न नवीकरण गरिएको महत्वपूर्ण प्रयास थियो,’ प्रधानमन्त्री देउवाले भनेका छन् । अहिले बिमस्टेक वडापत्रमा हस्ताक्षर, पारस्परिक कानुनी सहायता तथा बिमस्टेक प्रविधि हस्तान्तरण सुविधा स्थापनाका विषयमा भएको सहमतिले यो क्षेत्रको विकासमा टेवा पुग्ने प्रधानमन्त्रीको भनाइ थियो । बिमस्टेक प्रक्रियालाई अघि बढाउन राजनीतिक इच्छाशक्तिमा थप वृद्धि गर्नुपर्ने पनि प्रधानमन्त्रीले बताए । 

‘यो क्षेत्रमा सबै मुलुकका महत्वाकांक्षालाई कार्यमा रूपान्तरण गर्न सम्भाव्यता र स्रोतहरू (हाम्रा जनता, हाम्रा देशहरू र हाम्रो क्षेत्रका लागि प्रयोग गर्न सहयोगको भविष्य)लाई अझै राम्रोसँग फ्रेम गर्नु आवश्यक छ,’ प्रधानमन्त्रीले भनेका छन् । कोरोना महामारीबाट यो क्षेत्रको अर्थतन्त्र थलिएको, ठूलो मानवीय क्षति भएको भन्दै कोभिडपछिको अवस्थामा थप घनीभूत सहकार्य हुनुपर्ने पनि प्रधानमन्त्रीको भनाइ थियो । प्रधानमन्त्रीले खोप, स्वास्थ्य प्रणालीमा लगानी र सामाजिक सुरक्षा योजनाहरूको विस्तार, भौतिक र मानव पुँजीमा संरचनात्मक सुधार तथा गुणस्तरीय लगानीमा जोड दिनुपर्ने पनि उल्लेख गरेका छन् । 

प्रधानमन्त्रीले बिमस्टेक गरिबी निवारण कार्ययोजनाको प्रभावकारी र समयमै कार्यान्वयनमा जोड दिनुपर्ने पनि बताए । उनले बिमस्टेक विकास कोषको प्रारम्भिक कार्यान्वयन सुनिश्चित गर्नुपर्ने तथा जनताको जीवन र जीविकोपार्जन माथि उठाउन, यो क्षेत्रमा आर्थिक अवसरहरू सिर्जना गर्न र विकासको मापन गर्न आयोजना र कार्यक्रमहरूको समयबद्ध कार्यान्वयन हुनुपर्ने पनि उल्लेख गरेका छन् । 

प्रधानमन्त्री देउवाले बिमस्टेक क्षेत्रमा भौतिक र डिजिटल दुवै क्षेत्रमा कनेक्टिभिटी बढाउनुपर्ने भन्दै यस क्षेत्रमा साना र मझौला उद्यमहरूलाई विश्वव्यापी बजार र मूल्य शृंखलाहरूसँग जोड्नुपर्नेमा पनि जोड दिएका छन् । ‘सडक, रेलमार्ग, हवाईमार्ग, जलमार्गमार्फत हाम्रा देश, समाज र बजारको गहिरो एकीकरणको अभावमा बिमस्टेक फस्टाउन सक्दैन,’ प्रधानमन्त्रीको भनाइ थियो, ‘यातायात सञ्जाल, ऊर्जा र पावर ग्रिड इन्टरकनेक्सन र सूचना राजमार्गहरूमा लगानी र प्रवद्र्धन आवश्यक छ ।’ 

परराष्ट्रमन्त्रीले भेटे श्रीलंकाली राष्ट्रपति
बिमस्टेक शिखर सम्मेलनमा कोलम्बोमा रहेका परराष्ट्रमन्त्री डा. नारायण खड्काले श्रीलंकाका राष्ट्रपति गोताबया राजापाक्षेसँग बुधबार शिष्टाचार भेट गरेका छन् । दुई देशबीच पुरानो सम्बन्ध सुदृढ गर्दै आपसी लाभ वृद्धि गर्नुपर्ने विषयमा छलफल भएको परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ । परराष्ट्रमन्त्री खड्काले राष्ट्रपति राजापाक्षेलाई बिमस्टेकको पाँचौँ शिखर सम्मेलन आयोजना गरेकोमा धन्यवाद दिएका थिए । बुधबारै खड्काले श्रीलंकाका परराष्ट्रमन्त्री प्रो. जिएल पेइरिससँग पनि भेटवार्ता गरेका थिए । परराष्ट्रमन्त्री खड्का बिहीबार बिहान काठमाडौं आइपुग्ने कार्यक्रम छ ।

१८ बुँदे घोषणापत्र, तीन विषयमा हस्ताक्षर
१८ बुँदे घोषणापत्र जारी भएको बिमस्टेकको पाँचौँ शिखर सम्मेलनमा सदस्य राष्ट्रहरूबीच तीन विषयमा हस्ताक्षर भएको छ । आपराधिक मामिलामा पारस्परिक कानुनी सहयोगसम्बन्धी महासन्धि, बिमस्टेक प्रविधि हस्तान्तरण सुविधा स्थापनासम्बन्धी समझदारीपत्र तथा बिमस्टेक सदस्य मुलुकका कूटनीतिक प्राज्ञिक÷तालिमसँग सम्बन्धित निकायहरूबीच आपसी सहकार्यसम्बन्धी समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर भएको हो । बिमस्टेक मुलुकहरूबीच यातायात कनेक्टिभिटीका लागि गुरुयोजना तयार गर्ने पनि निर्णय भएको घोषणापत्रमा उल्लेख छ । बिमस्टेकको छैटौँ शिखर सम्मेलन थाइल्यान्डमा हुनेछ ।