प्रहरीको गोलीको निसानामा परेकाहरू...

वैदेशिक रोजगारका लागि कतार जाने तयारीमा थिए भोजपुुरको रामप्रसाद राई गाउँपालिका– १, ओख्रेका ३० वर्षीय शम्भु दर्जी । विदेश जाने खर्च जुटाउन ऋणबापतको रकम बुझ्न १५ चैतको अपराह्न उनी कोटेश्वर हुँदै गौशाला जाँदै थिए । जाने बाटो तीनकुने नै थियो । राजावादीको आन्दोलनले तीनकुने क्षेत्रमा अशान्ति बढ्दै गर्दा उनी पनि त्यहीँ पुगे । प्रहरीले त्यही वेला चलाएको गोली पछाडि कुममा लागेर छातीबाट निस्कियो ।

‘सडक छेउमा हिँड्दै थिएँ, एक्कासि कुममा करेन्टको झड्का लागेझैँ महसुस भयो । छातीबाट रगतको भल बग्न थाल्यो । सुरुमा त के भयो भन्ने भेउ पाउनै सकिनँ,’ न्युरोडस्थित ट्रमा सेन्टरको बेड नं. ४०५ मा उपचाररत उनले त्यो दिन सम्झिए, ‘नजिकै उभिएको कसैले गोली लाग्यो भनेपछि मात्रै अत्तालिएँ ।’ गोलीको चोटले निकालेको रगतको भल हत्केलाले थुन्ने प्रयास गरे । तर, सम्भव हुने कुरै थिएन । अस्पताल पुर्‍याइदिन याचना गर्दै नजिकै रहेको मोटरसाइकल भएतिर गए । मोटरसाइकलवालाले पनि मन दिए । तर, मोटरसाइकलमा उक्लिन खोज्दा उनी घटनास्थलमै ढले । ‘हातले रगतको भेल छेक्दै नजिकै रहेको मोटरसाइकलवालासँग सहयोग मागेको र मोटरसाइकल चढ्न खोजेकोसम्म सम्झना छ,’ शम्भुले भने, ‘त्यसपछि बेहोस भएछु ।’

पिंगलास्थानस्थित टप च्वाइस म्यानपावर कम्पनीमार्फत कतार जाने तयारीमा रहेका शम्भुको २ चैतमै भिसा झरिसकेको थियो । म्यानपावरले १७ चैतभित्र २ लाख ८५ हजार बुझाउन भनेको थियो । तर, उनीसँग रकम थिएन । गौशालास्थित आफन्तले ऋण दिने वचन दिएपछि त्यही रकम लिन उनी बिहान ११ बजेतिर डेराबाट निस्किएका थिए । आन्दोलनले सवारीसाधन नचलेका कारण हिँड्दै जाँदा दिउँसो २ बजे तीनकुने पुगेका थिए । आन्दोलनकै कारण तीनकुने पार गर्न नसकेका उनलाई २:२० मा गोली लागेको थियो । 

भोजपुर टेम्केमैयुङ गाउँपालिका– ९ का २७ वर्षीय डिल्लीप्रसाद लुइँटेल केही वर्षदेखि कोटेश्वरस्थित सजिलो यातायातको काउन्टरमा कर्यरत थिए । उक्त काउन्टरबाट उनी पूर्वतर्फ चल्ने यातायातका साधनको टिकट बिक्री गर्थे । १५ चैतको बिहान पनि उनले टिकट बिक्री गरे । तर, बिहानैदेखि तीनकुने, कोटेश्वर र आसपासका क्षेत्रमा यातायात अवागमन अवरुद्ध हुँदा यात्रु अलमलमा परेका थिए । अलमलिएका यात्रुले तारन्तार फोन गरेपछि तिनीहरूलाई लिन डिल्लीप्रसाद अपराह्न तीनकुने पुगे । यात्रु भेटेर बस छुट्ने स्थानबारे जानकारी दिएका उनी पुनः काउन्टर फर्किँदै गर्दा कोखमा प्रहरीको गोली लाग्यो । उनी त्यहीँ ढले । 

ट्रमा सेन्टरकै आइसियूको बेड नं. २०१ मा उपचाररत उनको घटनाको २४ घण्टापछि होस त खुलेको छ, तर अवस्था जटिल नै छ । अस्पतालमा भेटिएका डिल्लीप्रसादका भाइ २१ वर्षीय केदारले भने, ‘दाइको दायाँ कोखमा लागेको गोली भुँडी हुँदै बायाँ कोख छेडेर निस्किएछ । अवस्था केही सुधार त भएको छ, तर भावी दिनमा स्वास्थ्य अवस्था के हुन्छ यसै भन्न सकिने अवस्था छैन । दाइ आन्दोलनमा जानुभएको होइन, अलमलिएका यात्रुलाई बाटो देखाउन जाँदा गोलीको निशानामा पर्नुभएछ ।’ 

सरकारले घटनाका घाइतेलाई निःशुल्क उपचार गराउने घोषणा गरेको छ । तर, केदारले भने त्यसको महसुस गर्न सकेका छैनन् । ‘ट्रमा प्रशासनले चिकित्सक र अस्पतालभित्र उपलब्ध औषधि त निःशुल्क गरेको छ, तर बाहिरबाट ल्याउनुपर्ने औषधिको महँगो मूल्य तिर्नुपरेको छ,’ केदारले भने, ‘दाइ गम्भीर घाइते भएका कारण उहाँलाई चाहिने अधिकांश औषधि ट्रमाको फार्मेसीमा पाइँदैन, बाहिरबाटै खरिद गर्नुपरेको छ । औषधिमै एक लाखभन्दा धेरै खर्च भइसकेको छ ।’ 

कोटेश्वर बहुमुखी क्याम्पसमा अध्ययनरत २२ वर्षीया रेबिका खत्री जडिबुटीस्थित खाद्य गोदाममा काम सकेर कोटेश्वरस्थित डेरातर्फ फर्कँदै थिइन्, साथमा दाइ दिनेश पनि थिए । तीनकुनेतर्फको बाटो बन्द भएपछि उनीहरू भाटभटेनी सुपरमार्केट सामुन्ने हुँदै एसओएसतर्फ लागे । त्यही वेला भाटभटेनीमा लुटपाट मच्चियो । परिस्थिति नियन्त्रणमा लिन प्रहरीले अन्धाधुन्ध गोली बर्सायो । एउटा गोली रेबिकाको दायाँ तिघ्रामा लाग्यो । गोलीले तिघ्रा छेडेपछि उनी घटनास्थलमै ढलिन् । दाइ दिनेशलाई पनि गोलीको छर्राले भेट्यो । उपचारपछि दिनेश डिस्चार्ज भए पनि रेबिकाको नयाँ बानेश्वरस्थित सिभिल अस्पतालमा आइसियूमा उपचार चलिरहेको छ । ‘अहिले बहिनीको स्वास्थ्य केही सुधारोन्मुख छ,’ रेविकाकी दिदी अनिता खत्रीले भनिन् ।

शम्भु, डिल्लीप्रसाद, रेबिका र दिनेश राजावादी आन्दोलनसँग कुनै साइनो–सम्बन्ध नै नभएकाहरू हुन् । उनीहरूसहित २० जना उक्त आन्दोलनमा गोलीको निशानामा परे । नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डिआइजी दिनेश आचार्यले हालसम्म घटनाको न्यायिक छानबिन गर्न कुनै समिति नबनेको बताए । ‘१५ चैतको घटनाको सन्दर्भमा प्रहरीले आफ्नो ढंगले अनुसन्धान गरिरहेको छ । यसमा न्यायिक छानबिन समिति गठन हुनेबारे केही सूचना प्राप्त भएको छैन,’ उनले भने । 

तीनकुने घटनाको छानबिनका लागि न्यायिक आयोग गठन गर्न राप्रपाको माग
 राप्रपाले तीनकुने घटनाको न्यायिक छानबिनका लागि आयोग गठनको माग गरेको छ । बिहीबार कार्यवाहक प्रधानमन्त्री प्रकाशमान सिंहलाई राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देन नेतृत्वको प्रतिनिधिमण्डलले बुझाएको ज्ञापनपत्रमा राज्यकै संलग्नतामा दमन भएकाले सरकारको एकपक्षीय छानबिनले पीडितलाई न्याय दिन नसक्ने भन्दै सर्वोच्च अदालतको पूर्वन्यायाधीशको अध्यक्षतामा स्वतन्त्र छानबिन आयोगको गठनको माग उल्लेख छ । राप्रपाले छानबिनका लागि गृहमन्त्री रमेश लेखकको राजीनामा पनि मागेको छ ।

त्यस्तै, घटनासँग प्रत्यक्ष–अप्रत्यक्ष रूपमा जोडिएका प्रहरी र प्रशासन कर्मचारीको निलम्बन गर्न माग गरिएको छ । प्रदर्शनकारी पछि हटिरहेका वेला पनि गोली चलेको, सडकमा रहेका आमनागरिक पनि घाइते भएकोलगायत विषयको उचित जवाफ माग्दै राप्रपाले ज्ञापनपत्रमा भनेको छ, ‘सरकार स्वयं उक्त दिन (१५ चैत)को प्रदर्शनलाई हिंसामा परिणत गर्न योजनाबद्ध तयारीमा थियो भन्ने अभियोगबाट मुक्त हुन सक्ने देखिँदैन । सरकारको क्रियाकलाप मानव अधिकार र विचार अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रताविरुद्ध देखिन्छ ।’