- वि.सं २o७९ माघ २३ सोमबार
पिसाबको संक्रमण भन्नाले मूत्र प्रणालीमा पिसाब बनाउनेदेखि लिएर पिसाब भण्डारण तथा पिसाब शरीरबाट बाहिर निकाल्न मद्दत गर्ने जुनसुकै अंग (मिर्गौला, मूत्रवाहिनी, मूत्रथैली तथा मूत्रनली)मा हुने संक्रमणलाई बुझिन्छ । यसलाई साधारण बोलीचालीको भाषामा युटिआई अथात् पिसाबको संक्रमण भनिन्छ । प्रायः पुरुषमा भन्दा महिलामा पिसाबको संक्रमण धेरै हुने गर्दछ । तर, नवजात शिशुका हकमा छोरीको दाँजोमा छोरामा चार गुणा बढी संक्रमण हुने गरेको विभिन्न अध्ययनले देखाएका छन् ।
पिसाब संक्रमण गराउने मुख्य कीटाणु इकोलाई नामक जीवाणु हो । सामान्यतया पिसाबमा जीवाणु हुँदैन । तर, मलद्वारनजिकैको संक्रमित छालाबाट सजिलै उक्त जीवाणु मूत्रप्रणालीमा प्रवेश गर्दछ । तसर्थ, पिसाब संक्रमणको मुख्य स्रोत नै बिरामीको आफ्नै दिशालाई मानिन्छ ।
संक्रमणको निदान र उपचार
लक्षण देखा परेमा बच्चालाई वेलैमा युरोलोजिस्ट चिकित्सकसँग जँचाउनुपर्छ । चिकित्सकले बच्चालाई आवश्यक जाँच गरी पिसाबको स्याम्पल जाँचका लागि प्रयोगशाला पठाउँछन् । प्रयोगशालामा विशेष गरी पिसाबको सामान्य तथा माइक्रोस्कोपिक जाँच र कल्चर गरिन्छ । यसरी गरिएको जाँचबाट पिसाबमा वास्तविक संक्रमणको स्थिति देखिन्छ, संक्रमण गर्ने कीटाणु पनि उम्रिएको देखिन्छ, र साथै उपयुक्त एन्टिबायोटिकको सेन्सिटिभिटी पनि चेक गरिन्छ । यसले संक्रमण उपचार गर्नका लागि चिकित्सकलाई सही एन्टिबायोटिक चलाउन सहज हुन्छ ।
प्रायः एकदेखि दुई हप्तासम्म एन्टिबायोटिक चलाउनुपर्ने हुन्छ, तर अवस्था हेरी यो अवधि फरक पर्न सक्छ । पटक–पटक पिसाबको संक्रमण भइराख्ने बच्चामा मूत्र प्रणालीमा पिसाब उल्टो फर्किने समस्या हुन सक्ने सम्भावना धेरै हुन्छ । यस्तो अवस्थालाई भेसिको–युरेटेरल रिफ्लक्स भनिन्छ । यो अवस्थाको सही निदानका लागि एउटा विशेष किसिमको एक्स–रे जाँच गरिन्छ, जसलाई मिक्चुरेटिङ सिस्टोयुरेथ्रोग्राम भनिन्छ ।
रोकथामका उपाय
चिकित्सकसँग यी कुरा सोध्न नबिर्सिनुहोला निदानका क्रममा
लक्षण
