२० लाख डोज कोभिसिल्ड खोप खरिद गर्दै सरकार
९३ करोड ६० लाख अग्रिम भुक्तानीको तयारी
सरकारले भारतको कोरोना भाइरसविरुद्धको खोप उत्पादक कम्पनीको सर्तअनुसार नै अग्रिम भुक्तानी गरेर कोभिसिल्ड खोप खरिद गर्ने निर्णय गरेको छ । भारतीय खोप उत्पादन गर्ने कम्पनी सेरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डियाले कोभिसिल्ड खोप खरिदका लागि अग्रिम भुक्तानीको सर्त राखेको थियो ।
खोप खरिदका लागि करिब २० दिनअगाडि प्रक्रिया अघि बढे पनि अग्रिम भुक्तानीको विषयमा सहमति नबन्दा रोकिएको थियो । मंगलबार साँझ बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले कम्पनीको प्रस्तावबमोजिम नै खोप खरिदमा अग्रिम भुक्तानी दिने निर्णय गरेको हो । सेरमको सर्तअनुसार २० लाख डोज खोप खरिदका लागि करिब ९३ करोड ६० लाख रुपैयाँ खोप आउनुपूर्व नै पठाउनुपर्नेछ ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री हृदयेश त्रिपाठीले तत्काल सेरमसँग २० लाख डोज खोप खरिद गर्न लागेको बताए । खोप खरिदका लागि दुई अर्ब विनियोजन गरिएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । सुरुमा प्रतिडोज साढे चार डलर मूल्य गरेको सेरमले नेपालको आग्रहलाई स्वीकार गर्दै चार डलरमा दिने निर्णय गरेको हो ।
तर, स्वास्थ्य सेवा विभागका एक उच्च अधिकारीले औषधिजन्य सामग्री खरिद गर्दा ती सामान नेपाल आइपुगेपछि मात्र लागत रकम भुक्तानी गर्ने व्यवस्था रहेको बताए । उनले भने, ‘सेरमले अन्तिम समयमा आएर अग्रिम भुक्तानी माग गरेको थियो । नेपालको खरिद ऐनअनुसार कुनै पनि खोप, औषधिजन्य सामग्री खरिद गर्दा ती सामान नेपाल आइपुगेपछि मात्र लागत रकम भुक्तानी गर्ने व्यवस्था छ ।’
कोरोना भाइरसविरुद्ध प्रयोग गर्न अक्सफोर्ड र एस्ट्राजेनेकाले विकास गरेकोे कोभिसिल्ड खोप हाल भारतमा उत्पादन भइरहेको छ । कम्पनीले भुक्तानी गरेको दुई हप्ताभित्र खोप पठाउने प्रतिबद्धता जनाएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । नेपालमा कोभिसिल्डको प्रभावकारिता राम्रो पाएपछि सरकारले सोही खोप खरिद गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो । सरकारको निर्णयले अब स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई खोप खरिद गर्न बाटो खुलेको छ ।
सेरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डियाले उत्पादन गरेको कोभिसिल्ड खोप गत ८ माघमा भारतले १० लाख डोज नेपाललाई अनुदानस्वरूप दिएको थियो । उक्त अनुदानको खोपबाट अहिले नेपालमा खोपसेवा सञ्चालन भइरहेको छ । कोभ्याक्स सुविधाअन्तर्गतको २२ लाख डोज खोप तत्काल नआएका कारण पनि सरकारलाई खोप खरिदमा दबाब बढेको हो ।
सरकारले तीन चरणमा गरी ७२ प्रतिशत नागरिकलाई खोप लगाउने लक्ष्य लिएको छ । जसमध्ये २० प्रतिशतको जिम्मा कोभ्याक्स सुविधाले लिएको छ । अहिले कोभ्याक्स सुविधामार्फत पनि पहिलो चरणमा २२ लाख डोज खोप आउने सुनिश्चितता भएको छ । सेरमको खोप नेपालमा भण्डारण, ढुवानी सहज भएकाले सोही खोप उपलब्ध गराउने भएको छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्युएचओ)ले आपत्कालीन प्रयोगका लागि अक्सफोर्ड र एस्ट्राजेनेकाले विकास गरेकोे कोभिसिल्ड खोप सोमबार प्रयोगका लागि अनुमति दिएको छ । डब्ल्युएचओको स्वीकृतिसँगै कोभिसिल्डको खोप कोभ्याक्स सुविधामार्फत नेपाल ल्याउने बाटो खुलेको छ ।