- वि.सं २०८१ बैशाख १२ बुधबार
कोभिडविरुद्ध रसियामा परीक्षण भइरहेको भ्याक्सिन नेपाल आउने समाचार विश्वभर फैलिएको छ, खासमा तपाईंको कम्पनी र रसियन फण्डबीच कस्तो सम्झौता भएको छ ?
रसियाले बनाएको भ्याक्सिन उसले मात्र प्रयोग गर्ने होइन । विश्वका विभिन्न देशमा पुर्याउने उसको योजना छ । त्यसका लागि हरेक देशमा एक–एक एजेन्सीसँग सहमति हुन्छ । नेपालको एजेन्सी हामीले लिएका हौँ । विश्वका अन्य देशले पनि भ्याक्सिन बनाउने काम गरिरहेका छन् ।
तपाईंहरु निजी कम्पनीले सम्झौता गरेको समाचार आइसक्यो, तर स्वास्थ्य सेवा विभाग, औषधि व्यवस्था विभाग र स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्जस्ता नियमनकारी निकायलाई यो विषयमा जानकारी छैन । यो त भ्याक्सिन हो नि, सरकारी कार्यालयलाई थाहा नपाई कसरी आउँछ ?
अहिले सम्झौता मात्र भएको हो, भ्याक्सिन आउन लागेको होइन । त्यसको प्रक्रिया लामो छ । उत्पादनसँग सम्बन्धित ३–४ सय पेजको डकुमेन्ट उसले पठाएपछि औषधि व्यवस्था विभागमा दर्ता हुन्छ । त्यसपछि मात्र त्यसको आयात सुरु हुन्छ । अहिले त कुन एजेन्सीले ल्याउने भन्ने मात्र निश्चित भएको हो । ल्याउनुअघि हामीले सबै प्रक्रिया पूरा गर्छौँ ।
अहिले सम्झौता मात्र भएको हो, भ्याक्सिन आउन लागेको होइन । त्यसको प्रक्रिया लामो छ । उत्पादनसँग सम्बन्धित ३–४ सय पेजको डकुमेन्ट उसले पठाएपछि औषधि व्यवस्था विभागमा दर्ता हुन्छ । त्यसपछि मात्र त्यसको आयात सुरु हुन्छ । अहिले त कुन एजेन्सीले ल्याउने भन्ने मात्र निश्चित भएको हो । ल्याउनुअघि हामीले सबै प्रक्रिया पूरा गर्छौँ ।
सरकारी निकायले औपचारिक जानकारी नपाउँदै तपाईंहरू यो सम्झौता गर्न कसरी सफल हुनुभयो ?
यो भ्याक्सिन उत्पादन गर्ने रसियाको सरकारी कम्पनी नै हो । रसियन दूतावासको सहयोगमा सम्झौता भएको हो । सो कम्पनीले हामीजस्तै विश्वका ३१ कम्पनीसँग सम्झौता गरेको जानकारी दिएको छ । भारतलगायतका एसियाका धेरै देश त्यसमा छन् । मेक्सिको, ब्राजिल, अर्जेन्टिनालगायतका देशका कम्पनीसँग पनि सम्झौता भइसकेको छ ।
तर, जुन भ्याक्सिनका लागि तपाईंहरूले सम्झौता गर्नुभयो, त्यसको त अन्तिम परीक्षण सकिएको छैन, परीक्षण पूरा नभएको र विश्व स्वास्थ्य संगठनको मान्यता पाउन बाँकी रहेको खोप नेपाल ल्याउने सम्झौता कसरी भयो, यसमा त औषधि व्यवस्था विभाग र स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्का अधिकारी नै छक्क परेका छन् नि?
हो, हामीले ल्याउन लागेको खोपको दोस्रो चरणको परीक्षण सकिएको छ, तेस्रो चरणको परीक्षण चलिरहेको छ । उनीहरूको लक्ष्य ४० हजार मान्छेमा तेस्रो चरणको परीक्षण गर्ने हो । यो प्रक्रिया मध्यअक्टोबरसम्म सकिन्छ भन्ने अनुमान छ । यो करिब एक महिनाको कुरा हो । पछि ढिला हुन्छ भनेर हामीले सुरुमै पहल गरेका हौँ । कारणवश परीक्षण सफल भएन भने त्यो खोप आउँदैन । सफल भएपछि र डब्ल्युएचओले स्वीकृत गरेपछि मात्रै ल्याउने सर्तमा सम्झौता गरिएको छ । हाम्रो रसियासँग एप्रोच भएकाले त्यहाँबाट ल्याउन सम्झौता गरेका हौँ । नेपालमा औषधि व्यवसाय गर्ने साथीहरू करिब दुई सयजना हुनुहुन्छ । अरू साथीहरूले अरू देशका कम्पनीसँग एप्रोच गरिरहनुभएको होला ।
यो प्रक्रिया अघि बढाउँदा स्वास्थ्य सेवा विभाग र स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्को अनुमति लिनुपर्छ होला नि ?
नेपालमा कुनै पनि भ्याक्सिन अन्य देशबाट ल्याउनका लागि तेस्रो चरणको परीक्षण सफल भएको हुनुपर्छ । परीक्षण सफल भएको प्रमाण र भ्याक्सिनको नमुना औषधि व्यवस्था विभागबाट स्वीकृत हुनुपर्छ । त्यसका आधारमा मात्र बल्ल आयात गर्न पाइन्छ । यो नेपाल सरकारको प्रक्रिया हो । अहिले नै अनुमति लिने वेला भएको छैन । उता खोप प्रमाणित भएपछि मात्र यता अनुमतिका लागि प्रक्रिया अघि बढ्नेछ ।
अहिलेको प्रक्रियाअनुसार मोटामोटी भ्याक्सिन नेपाल आउन जनवरी–फेब्रुअरीसम्म लाग्छ । भ्याक्सिन आएपछि हामी पछाडि पर्छाैँ कि भनेर हामी क्युमा बसेका हौँ । एलसी खोल्नकै लागि आयात अनुमतिपत्र चाहिन्छ । त्यसकारण सबैबाट स्वीकृत नभई ल्याउने सम्भावना छैन । धेरै प्रक्रिया पूरा हुनै बाँकी छ ।
दुनियाँमा अहिले एक सय ४० भ्याक्सिन परीक्षण भइरहेका छन्, नौ भ्याक्सिन अन्तिम परीक्षणमा छन् । आ–आफ्ना भ्याक्सिन प्रवद्र्धन गर्न सबैजसो शक्तिराष्ट्र लागिपरेका छन् । तर, रसियाको भ्याक्सिनको विश्वसनीयतालाई लिएर विश्वमा बहस भइरहेको छ, यो विषयमा तपाईंहरू कत्तिको जानकार हुनुहुन्छ ?
हामीले खोपको विकासलाई सुरुदेखि नै नियालिरहेका छौँ । त्यसमध्ये रसिया अरूभन्दा तीन–चार महिना नै अगाडि देखिएको छ । उनीहरूको प्रविधि पनि अरूको भन्दा विश्वासिलो र फरक छ । उनीहरूको भ्याक्सिन २१ दिनको फरकमा जम्मा दुईपटक लगाए पुग्छ । अहिलेसम्मको प्रगति हेर्दा रसियाको भ्याक्सिन अरूको भन्दा चाँडो र प्रभावकारी पनि हुने देखियो । त्यही कारण यसलाई छनोट गरेका हौँ ।
निजी कम्पनीले ल्याउने भएपछि यो भ्याक्सिन त बिक्री हुने होला, मूल्य कति पर्छ ?
रसियन कम्पनीले नै यसको रेटबारे जानकारी गराएको छैन । अहिले बुकिङ गरिएको मात्र हो । सामान्यतया एक भ्याक्सिनको २० डलर (२३ सय ५७ रुपैयाँ) नाघ्दैन भन्ने जानकारी आएको छ ।
तपाईंहरूको योजनाअनुसार यो भ्याक्सिन नेपालमा कहिलेसम्म आउँछ होला ?
अहिलेको प्रक्रियाअनुसार मोटामोटी भ्याक्सिन नेपाल आउन जनवरी–फेब्रुअरीसम्म लाग्छ । भ्याक्सिन आएपछि हामी पछाडि पर्छाैँ कि भनेर हामी क्युमा बसेका हौँ । एलसी खोल्नकै लागि आयात अनुमतिपत्र चाहिन्छ । त्यसकारण सबैबाट स्वीकृत नभई ल्याउने सम्भावना छैन । धेरै प्रक्रिया पूरा हुनै बाँकी छ ।
याे पनि पढ्नुहाेस् >>> खोप आउने : सरकारले होइन, व्यापारीले ल्याउने
